De evaluatie van de Wet herziening kinderbeschermingsmaatregelen, het verschijnen van de documentaire Taken – Kinderen van de Staat, of het interview met Michelle van Tongerloo in de Volkskrant, waren aanleiding voor vaak felle reacties aan het adres van de jeugdhulpverlening. En terecht. Want sinds de komst van de Jeugdwet in 2015 is de vraag naar jeugdhulp alleen maar gestegen en meer versnipperd geraakt. Lange wachtlijsten, méér kinderen en jongeren die hoog-specialistisch hulp nodig hebben en uithuisplaatsingen zijn het gevolg. En daar zijn jeugdigen en hun gezinnen niet mee geholpen – op z’n zachtst gezegd.
Veerkracht
Als jeugdhulpverleningsorganisaties die zich verenigd hebben in het Initiatief Jeugdhulp Zuid-Limburg vinden we dat het anders kan. Dat het anders moet. Ruim een jaar geleden zijn we daarom samen met welzijnsorganisaties, huisartsen, het onderwijs en vertegenwoordigers van andere relevante partners gaan onderzoeken hoe we een brede samenwerking kunnen organiseren door de hele jeugdzorgketen heen. Ons doel was van meet af aan helder: wij willen dat jongeren thuis opgroeien, zo normaal mogelijk. De veerkracht van jeugdigen, hun gezin en de directe omgeving is daarbij ons vertrekpunt.
Wirwar van hulpverleners
Michelle van Tongerloo schetst in haar interview een situatie waarin een moeder en haar zoontje te maken hebben met een ‘een wirwar van hulpverleners die niets van elkaar wisten en die elkaar tegenwerken’. Er zwermde een bijennest aan zorgonzin om moeder en kind heen, vertelt ze. Een herkenbare situatie. Een situatie waar wij in Zuid-Limburg vanaf willen. Onze ambitie is het dan ook om gezamenlijk te bouwen aan een integrale jeugdhulp, zonder schotten tussen de verschillende soorten ondersteuning en organisaties. Jeugdhulp die voortgezet kan worden, óók als de leeftijd van 18 jaar wordt bereikt.
Verantwoordelijkheid nemen
Dat klinkt heel voordehand liggend misschien. De praktijk is echter weerbarstig, want de regels en de daarop afgestemde financiering werken dat ‘bijennest aan zorgonzin’ in de hand. Er is daarom een omwenteling nodig binnen het systeemdenken en de daarbij behorende financiering van de huidige jeugdhulp. Want dat systeem is gebaseerd op controle en wantrouwen, werkt concurrentie in de hand en ontmoedigt echte samenwerking. Wat de jeugdhulp nodig heeft, is samen verantwoordelijkheid nemen. Expertises verbinden. Luisteren naar wat er écht nodig is en vervolgens de juiste zorg op de juiste plaats bieden. Gebruik makend van de veerkracht en de omgeving van de jongere zelf.
Integraal Zorgakkoord?
Hoe mooi zou het zijn als we daarbij ondersteund zouden worden door een Integraal Zorgakkoord, dat ook werkelijk integraal is? Dat niet in segmenten of percelen denkt en dat ook oog heeft voor de onderliggende problemen, zoals armoede, die mede leiden tot een zorgvraag? Helaas is de jeugdzorg géén integraal onderdeel van het Integraal Zorgakkoord maar wordt er verwezen naar de hervormingsagenda jeugd. En dat is een gemiste kans om problemen bij de basis aan te pakken.
In Zuid-Limburg hebben wij als jeugdhulporganisaties niet gewacht op het Integraal Zorgakkoord. Op 10 mei ondertekenden we met 29 grote én kleine jeugdhulpverleningsorganisaties een intentieverklaring om het samen anders te gaan doen. Om elkaar te versterken en aan te vullen. Om samen tot een passend antwoord te komen op de hulpvraag die jongeren en hun gezinnen aan ons stellen.
Samen willen wij bereiken dat:
- Elk kind, elke jongere en elk gezin de hulp krijgt die past.
- Die hulp snel wordt ingezet, zonder onnodige wachttijden en verwijzingen.
- De talenten en krachten van kinderen, jongeren en gezinnen benut worden zodat zij zich verder kunnen ontwikkelen.
- We lichte hulp inzetten waar dat kan en specialistische hulp waar dat moet.
- Onze hulp zo kort als mogelijk en zo lang als nodig is.
Laten we dit in Zuid-Limburg samen wáár gaan maken. Laten we integraal aan de problemen van onze jeugd gaan werken. Wij kunnen dat, ook zónder Integraal Zorgakkoord.
Jean-Paul Essers
Voorzitter Raad van Bestuur Mondriaan en betrokken bij Initiatief Jeugdhulp Zuid-Limburg