Gelukkig is Paula van Manen – docente van een grote ROC – door de Hoge Raad in het gelijkgesteld. Eerder had het Gerechtshof haar ontslag wegens “een verstoorde arbeidsrelatie en het lekken van bedrijfsgevoelige informatie” goedgekeurd. Het Gerechtshof kon kennelijk niet bedenken dat klokkenluiders er zijn door het lekken van bedrijfsgevoelige informatie. In haar boek “Wanneer krijgen we weer les” beschrijft ze de ontreddering van docenten die “leercoaches” worden en studenten die op “leerpleinen” “gepersonaliseerd leren” krijgen opgedrongen door het management. De jeugdzorg en de ggz leiden aan dezelfde soort problemen. Het gaat hier om een klassiek conflict tussen een functie- en procesgerichte bedrijfsvoering.
Autofabrieken zijn voorbeelden van procesgerichtheid. Ze maken een ergens ontworpen auto en als het ontwerp klaar is, is het proces van fabricage de overheersende fase. Alles staat in het teken van productie en winst maximalisatie. Getrainde managers zien toe dat de doelstellingen worden gehaald. Dat het proces in dit soort bedrijven voorop staat, leidt geen twijfel.
Onderwijs en zorginstellingen zijn voorbeelden van organisaties die principieel functiegericht dienen te zijn. Namelijk, het respectievelijk onderwijzen van leerlingen en het behandelen van patiënten. Het zijn dynamische organisaties waarin de functie centraal staat en niet zozeer het proces. Steeds weer dient te worden afgevraagd op welke wijze de beste resultaten kunnen worden behaald om die functie te vervullen. De professionals hebben daarin een bepalende rol. Managers ondersteunen de processen die nodig zijn om de primaire functie zo goed mogelijk uit te werken. Een goede samenwerking tussen de professionals en managers is daarbij essentieel. Een ziekenhuis verliest zijn doel als het een “fabriek van verrichtingen” wordt met professionals in de productielijn onder toezicht van managers. Het is een interessante vraag of de opzet van het – door sommigen zo verfoeide – medisch-specialistische bedrijf heeft voorkomen dat ziekenhuizen dezelfde kant zijn opgegaan als onderwijsinstellingen.
Het op dbc’s gebaseerde financiële stelsel en het nog steeds vigerende marktgerichte zorgstelsel staan eveneens op gespannen voet met een functiegerichte bedrijfsvoering. De vele op proces gerichte, zorg-aansturende rapporten van de overheid met steeds weer wisselende aandachtspunten en accenten, werken verstorend voor functiegerichte organisaties. Niet alleen de bureaucratie neemt hierdoor toe maar ook de kosten. Daarmee gaan aandacht en geld verloren ten koste van het primaire proces.
Het is hoog tijd voor verbeteringen in ons zorgstelsel in plaats van de vele niet onderbouwde en opgelegde veranderingen.