“Het Integraal Zorgakkoord (IZA) en de focus op samenwerken over de grenzen van zorginstellingen heen is voor ons als leverancier van juridische diensten uitdagend en boeiend tegelijk.” Aan het woord is Xander Kers, commercieel manager bij Centramed, verzekeraar voor medische aansprakelijkheid van zorginstellingen. Hij buigt zich onder andere over het ontwikkelen van nieuwe diensten en producten. Zoals de medische aansprakelijkheid van zorgorganisaties die op nieuwe manieren samenwerken.
Kwaliteit binnen en buiten de organisatie
Zorginstellingen zijn volgens Kers uitstekend in staat om de kwaliteit van de zorg binnen hun eigen instelling te regelen. “Iedereen is doordrongen van het belang van kwaliteit. En kwaliteit van zorg is in Nederland van het allerhoogste niveau.” Als je als zorgorganisatie gaat samenwerken in een netwerk dan ben je er verantwoordelijk voor dat de patiënt binnen dat netwerk dezelfde mate van kwaliteit mag verwachten als binnen de muren van jouw instelling. “Dat is althans in theorie zo”, zegt Xander Kers. In de praktijk wringt het.
Want een zorgverlener, bestuurder en ook een toezichthouder kan volgens hem niet zonder meer verantwoordelijkheid nemen voor wat er buiten de muren van de eigen instelling gebeurt. “Je zult als zorgorganisaties binnen een netwerk dus heel duidelijke afspraken moeten maken. Met name over verantwoordelijkheid. En over de daarmee onlosmakelijk verbonden aansprakelijkheid.”
Samenwerking in kaart brengen
Dat begint volgens Kers met het in kaart brengen van de samenwerkingspartners. En de vorm waarin wordt samengewerkt. “Is dat een vrijblijvende samenwerking? Zijn dat stichtingen, of andere rechtspersonen? Hoe zit het met de governance daarvan? Wat heb je in die samenwerkingsverbanden geregeld?” Vervolgens moeten de samenwerkingspartners ervoor zorgen dat er ten aanzien van incidentmanagement op integrale wijze afspraken worden gemaakt en uitgevoerd. “Voordat iets een claim wordt, is het vaak eerst een klacht. En die klacht was eerst een signaal. Als je dat binnen je instelling niet goed oppikt en regelt, dan doe je dat ook niet binnen het netwerk.” En tot slot is er een deugdelijke verzekering nodig.
Ontdekken in pilots
Voor dat laatste ziet Centramed een mogelijke oplossing in het beschouwen van zorgnetwerken als zorginstellingen. “In een zorginstelling geldt centrale aansprakelijkheid. Die zou je ook een-op-een van toepassing kunnen verklaren op zorgnetwerken.” Daarmee kantelt de eigen verticale verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid die instellingen hebben, naar gezamenlijke, horizontale verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid binnen een zorgnetwerk. Het is daarvoor niet noodzakelijk dat een zorgnetwerk een rechtspersoon wordt.
Centramed is samen met een aantal zorgnetwerken pilots gestart om in de praktijk te verkennen of daarmee de medische aansprakelijkheid beter geborgd kan worden.
Zeven ziekenhuizen
Een van die pilots betreft een nieuw zorgnetwerk van een groep met elkaar samenwerkende ziekenhuizen die gezamenlijk een thuismonitoringsorganisatie hebben opgericht. “De thuismonitoring van de patiënt is uit de deelnemende ziekenhuizen gehaald en ondergebracht in een speciaal daarvoor opgerichte aparte entiteit met rechtspersoonlijkheid. Alle zorg die binnen die entiteit, dat samenwerkingsverband, wordt geleverd, wordt tegen aansprakelijkheid verzekerd door ons.” Volgens Kers is deze pilot een vrij eenvoudig samenwerkingsverband omdat hier sprake is van een zelfstandig te verzekeren rechtspersoon. En omdat vier van de zeven ziekenhuizen al verzekerd zijn bij Centramed.
Artsen en ambulancemedewerkers
Een tweede pilot is een iets ingewikkeldere. Het betreft de samenwerking tussen een groot ziekenhuis, een ambulancedienst en een leverancier van mobiele netwerken. In deze samenwerking worden extreme trauma’s op afstand gevolgd (in de ambulance) door de artsen van de spoedeisende hulp. De pilot is gericht op de vraag of de verzekering van Centramed en de manier waarop de verzekeraar aansprakelijkheid en causaliteit vaststelt ook toepasbaar is op deze samenwerkingsvorm. “Je hebt hier te maken met artsen van het ziekenhuis en ambulancebroeders die gedurende het vervoer van de patiënt naar het ziekenhuis al met elkaar samenwerken”, vertelt Xander Kers. “Ieder met zijn eigen verantwoordelijkheid en protocollen, en vanuit zijn eigen professie. Dat is natuurlijk uniek. Maar als er in die samenwerking iets misgaat, wie is daarvoor dan verantwoordelijk?”
Zorg, sociaal domein en overheid
En dan is er nog een derde pilot – misschien wel de meest ingewikkelde. Het gaat om een complexe samenwerking op het gebied van jeugdzorg in Zuid-Limburg. Hier zijn tientallen partijen bij betrokken – verschillende (zelfstandige) zorgverleners, partijen in het sociaal domein en gemeentelijke overheden. Samen zorgen ze ervoor dat een bepaalde vorm van jeugdzorg wordt geleverd. In deze pilot hebben de deelnemers de verantwoording overgedragen aan het samenwerkingsverband, maar is er geen aparte entiteit opgericht. Ofwel, iedereen blijft verantwoordelijk voor zijn eigen aandeel én voor het samenwerkingsverband. “Centrale aansprakelijkheid zou hier heel goed kunnen werken”, denkt Xander Kers. De tijd zal het moeten uitwijzen. “Vanuit verzekeringsperspectief zijn wij erg benieuwd hoe dat gaat functioneren.”
Comfort bieden
Het verzekeren van medische aansprakelijkheid in zorgnetwerken is in ontwikkeling. De pilots zijn een manier voor Centramed om te pionieren in de nieuwe werkelijkheid. Kers nodigt iedereen uit om aan te kloppen met een daaraan gerelateerde vraag. “Ons doel is om comfort te bieden op het gebied van verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en juridische complexiteit binnen het netwerk. Wat dat betreft kun je ons zien als smeerolie. Want wij zorgen dat de onderlinge samenwerking binnen zorgnetwerken beter kan verlopen.”
Congres Samenwerken in de regio
Van IZA-beleid naar IZA-praktijk
De grote maatschappelijke vraagstukken van deze tijd kan geen enkele organisatie alleen oplossen. Om de zorg houdbaar en toegankelijk te houden is een andere manier van denken en doen nodig. Het vraagt om samenwerking in netwerken en passende zorg over de grenzen van instellingen heen.
Meld u nu aan voor dit congres op 27 februari 2024.
