Met het opstappen van minister Ernst Kuipers van VWS lijkt een belangrijke drive voor verdere concentratie van de acute zorg van het toneel verdwenen. Meer concentratie van hoogcomplexe acute zorg kan de zorg voor een relatief kleine groep patiënten nog wel wat beter maken, stelt Prabath Nanayakkara, hoogleraar acute interne geneeskunde (Amsterdam UMC) en keynote op het congres over acute zorg. Denk aan patiënten met acute en ernstige aandoeningen aan hart, vaten of hersenen en de multitrauma’s. Deze patiënten, met een echt complexe en urgente zorgbehoefte, vormen samen zo’n 5 procent van het bezoek op de spoedeisende hulp (SEH) van ziekenhuizen. De vraag is echter of verdere concentratie van die hoogcomplexe acute zorg niet negatieve gevolgen heeft voor de overige 95 procent SEH-patiënten.
Concentratie acute zorg in Denemarken
David Baden, voorzitter van de Nederlandse vereniging voor spoedeisende hulpartsen (NVSHA), is daar kritisch over, verwijzend naar recent onderzoek over de reorganisatie van acute zorg in Denemarken. Daar vond de afgelopen vijftien jaar een halvering van het aantal SEH’s plaats. “De kosten zijn niet gedaald. En er zijn zelfs aanwijzingen voor een afname van de kwaliteit. Interessant is ook dat de Deense SEH’s nu dezelfde schaal hebben die wij al jaren hebben. Nederland heeft dan ook samen met Denemarken de minste SEH’s per 1.000 inwoners van de ons omringende landen.”
Marina Eckenhausen, inspecteur-generaal IGJ
“Schaalvergroting sec leidt niet altijd tot betere kwaliteit”, zegt ook Marina Eckenhausen, inspecteur-generaal IGJ, over concentratie en spreiding van SEH’s. Sterker nog, we weten niet precies wat de effecten zijn van het sluiten van SEH’s voor de kwaliteit van hoogcomplexe en eenvoudige acute zorg. Dat komt doordat gedegen wetenschappelijk bewijs naar de gevolgen van concentratie van acute zorg ontbreekt, stelt Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg (Erasmus universiteit).
Bovenij ziekenhuis
Ook Edwin van der Meer, voorzitter raad van bestuur van het Amsterdamse Bovenij ziekenhuis, waarschuwt voor al te rigoureuze concentratie. Maar hij is wel voorstander van het verplaatsen van de hoogcomplexe acute zorg naar andere grote Amsterdamse ziekenhuizen die daar 24/7 de juiste mensen met de juiste apparatuur hebben klaarstaan. Want daar hebben deze patiënten nu eenmaal een betere overlevingskans. Bovenij heeft daarover goede afspraken kunnen maken met zorgverzekeraar Zilveren Kruis, zodat het relatief kleine ziekenhuis wel de basis acute zorg voor de 100.000 inwoners in Amsterdam-Noord kan geven. In nauwe samenwerking met de acute ggz, wijkverpleging, huisartsen en het sociale domein. “Zorg dichtbij is vaak beter.”
Matig uw toon
Een kritische noot kraakt Van der Meer over de rol van de politiek en de media in de discussie over de acute zorg. Met hun vaak alarmerende taalgebruik, zoals ‘vollopende SEH’s’ en een ‘tsunami van kwetsbare ouderen’, geven ze een voorstelling van zaken die geen recht doet aan de werkelijkheid.
Acute zorg functioneert
Ook hoogleraar Nanayakkara stelt dat de acute zorg in Nederland in grote lijnen nog steeds goed functioneert. Wel kraakt en piept het. In ziekenhuizen leidt dat regelmatig SEH-stops. Dat komt vaak door oorzaken die buiten de SEH liggen. Doordat er geen plek is in verpleeghuizen en wijkverpleging. Of doordat er geen ziekenhuisbedden zijn op andere afdelingen. Nanayakkara waarschuwt voor verdere afname van het aantal ziekenhuisbedden. “De rek is eruit.”
DSW: stop sluiten SEH’s
Voor DSW-directeur Aad de Groot heeft verdere concentratie van acute zorg afgedaan. Hij ziet geen bewijs dat dit goed zal uitpakken voor kwaliteit, doelmatigheid en personeel. Integendeel. “Het is de hoogste tijd dat we stoppen met het mantra ‘fusie en concentratie’. Het sluiten van SEH’s is kapitaalvernietiging en leidt tot extra kosten bij andere ziekenhuizen die hun SEH en IC moeten uitbreiden. Daarnaast betwijfelen wij ten zeerste of personeel mee wil concentreren naar een groter, anoniem centrum. Bovendien vergroot je met sluiting van SEH’s de gezondheidskloof, want het zijn juist de mensen met een slechtere gezondheid die verder moeten reizen.”
Zilveren Kruis
Ook voor Zilveren Kruis heeft verdere concentratie geen prioriteit, zegt directievoorzitter Georgette Fijneman. “Wij zijn niet bezig met concentratie van de acute zorg. We kijken wat er regionaal nodig is.” Daarbij sluit de grootste zorgverzekeraar van Nederland meerjarencontracten met ziekenhuizen die elementen bevatten van uitkomst- en populatiebekostiging.
Regionaal maatwerk en landelijk sturen
Toch is alles laten zoals het is voor Varkevisser geen optie. Hij pleit voor een balans tussen regionaal maatwerk en landelijk sturen op kwaliteitsnormen. “Niet te strak en te rigide.”
Doorzettingsmacht
Maar als er regionaal een patstelling is tussen allerlei partijen met tegengestelde belangen, dan zou een landelijke instantie wel doorzettingsmacht moeten krijgen om die te doorbreken. Dat de doorzettingsmacht bij de concentratie van de kinderhartchirurgie niet goed heeft gewerkt doet daar volgens Varkevisser niets aan af. In zijn ogen heeft de overheid de doorzettingsmacht in die specifieke situatie niet zo handig ingezet.
