De onderzoekers bestudeerden de coronabesmettingen, ziekenhuisopnames en sterfgevallen tussen begin 2020 en begin 2021, dus de periode van de uitbraak tot de start van de vaccinatiecampagne. In die periode testten ruim 760.000 mensen positief op corona, belandden ruim 31.000 mensen met coronaklachten in een ziekenhuis en stierven bijna 22.500 patiënten. Als de luchtkwaliteit gemiddeld was geweest in de regio’s met een slechte luchtkwaliteit, zou dat volgens het onderzoek 6.000 tot 13.500 besmettingen, ongeveer 1.100 ziekenhuisopnames en 400 tot 800 sterfgevallen hebben gescheeld.
Vatbaarder voor luchtweginfecties
Bij de studie werden regio’s met een slechte luchtkwaliteit vergeleken met plekken waar de luchtkwaliteit beter was. De onderzoekers keken niet expliciet om welke regio’s het ging. Ze zeggen wel dat met name veehouderij en verkeer invloed hadden op het hogere risico op corona en ernstige ziekte. Welk effect de industrie had, is lastiger vast te stellen.
Het is niet zo dat mensen corona oplopen door de slechte kwaliteit van de lucht, want dat gebeurt door menselijk contact, benadrukken de onderzoekers. Maar als mensen fijnstof inademen en dit in de longen komt, kunnen ze op den duur last krijgen van longklachten en hart- en vaatziekten. Ook zijn mensen die in vervuilde lucht wonen vatbaarder voor luchtweginfecties. Dat kan ze een zwakkere gezondheid geven. De onderzoekers zien in de uitkomsten een bevestiging dat schonere lucht belangrijk is voor de volksgezondheid. “Schonere lucht kan een toekomstige epidemie die de luchtwegen aantast niet voorkomen. Wel kan schonere lucht de nadelige effecten van een epidemie verminderen.”
Schone Lucht Akkoord
GGD GHOR stelt dat gemeenten maatregelen kunnen nemen om de luchtkwaliteit te verbeteren, zoals “minder en schoner verkeer, scherpe vergunningen voor bedrijven en het beperken van houtstook”, stelt een woordvoerster. De koepel roept gemeenten op zich aan te sluiten bij het Schone Lucht Akkoord. In dat akkoord hebben partijen als het Rijk, de provincies en meer dan honderd gemeenten afgesproken de luchtkwaliteit te verbeteren om gezondheidswinst te behalen.
Volgens de koepelorganisatie van GGD’en is luchtverontreiniging na roken een van de grootste bedreigingen voor de gezondheid van Nederlanders. Vervuilde lucht verhoogt de kans op luchtziektes zoals astma bij kinderen en hart- en vaatziektes bij volwassenen, aldus GGD GHOR.
Longfonds geschrokken
Het Longfonds is geschrokken van de onderzoeksuitkomsten. “Uit dit RIVM-onderzoek blijkt maar weer eens hoe belangrijk gezonde lucht is voor de gezondheid. Dat wisten we al, maar toch schrikken we steeds opnieuw als de impact groter blijkt dan gedacht”, zegt directeur-bestuurder van het Longfonds Károly Illy. Volgens het fonds moet de politiek met maatregelen komen voor een schonere lucht. “Het maakt niet uit van welke partij je bent, het onderwerp luchtkwaliteit is allesoverstijgend.” Als suggestie noemt het Longfonds om het openbaar vervoer goedkoper te maken, zodat mensen vaker de auto laten staan.
Reactie ministeries
Volgens de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (I&W), Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) verandert het verband tussen luchtvervuiling en coronaslachtoffers weinig. Woordvoerders zien de resultaten vooral als reden om door te gaan op de ingeslagen weg. “Deze resultaten komen niet als een verrassing”, reageert I&W. “Het onderzoek onderstreept het belang om door te gaan met het verbeteren van de luchtkwaliteit in Nederland.”
Het ministerie van VWS sluit zich bij die reactie aan. Het RIVM-onderzoek is wat een woordvoerder betreft geen reden om voorbereidingen op een mogelijke nieuwe pandemie aan te passen. “Een goede luchtkwaliteit is niet alleen van belang voor de pandemische paraatheid, maar voor de hele volksgezondheid.” (ANP)
