Beeld: pikselstock / Stock.adobe.com
“Mantelzorgers en vrijwilligers spelen een steeds grotere rol in de dagelijkse zorgpraktijk”, aldus de IGJ. Met de informatie wil de inspectie helderheid geven over de rollen en taken van hen in de zorg- en welzijnssector.
IGJ ziet dat het belangrijker wordt om – gezien het personeelstekort – zorgmedewerkers steeds slimmer in te zetten. “Zorgaanbieders zoeken naar andere manieren om personeel in te zetten en de zorg te bieden. Zij kijken meer naar wat een patiënt/cliënt zelf kan. Of wat mogelijk is met hulp van bijvoorbeeld mantelzorgers of vrijwilligers.”
Belang van samenwerking
De inspectie erkent het belang van samenwerking tussen zorgverleners en met mantelzorgers en vrijwilligers: “Dit brengt de zorg en het gewone leven dichter bij elkaar. Maar de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers roept veel vragen op. De documenten geven hieraan richting.
Mantelzorgers mogen bijvoorbeeld risicovolle of voorbehouden handelingen uitvoeren, als zij dit zorgvuldig en met instemming van de cliënt of patiënt doen. Bijvoorbeeld injecties geven. Het is belangrijk dat de handeling is aangeleerd door een deskundige zorgverlener en dat de mantelzorger zich bekwaam voelt voor het uitvoeren van de handeling.
Rol van professionals
De professioneel betrokken zorgverleners houden de dossiers van de cliënten of patiënten bij. Inclusief de afspraken over wat de mantelzorgers doen. Zo weet iedereen wat de actuele situatie van de cliënten en patiënten is. De professionele zorgverleners moeten regelmatig de zorg met de mantelzorgers bespreken.
Duidelijkheid
De inspectie vindt het belangrijk dat zorgaanbieders duidelijk zijn over de afspraken die zij maken met de cliënt of patiënt en de mantelzorger. Vrijwilligers mogen onder voorwaarden verschillende zorgtaken uitvoeren. De zorgaanbieder die vrijwilligers inzet, is verantwoordelijk is voor het handelen van de vrijwilligers.
Zijn mantelzorgers en vrijwilligers ook gevraagd om tot deze rolinvulling te komen? En de professionals? Of vanachter het bureau bedacht?
Voorbehouden handelingen door mantelzorgers? Dit moet de IGJ toch even uitleggen. Risicovolle handelingen lijkt mij de grens. Bij voorbehouden handelingen zou een bevoegd en bekwaam hulpverlener toezicht moeten houden. Dus wat is de toegevoegde waarde? (Onder supervisie) En gaat het hier alleen om injecties?
En dan een heel venijnig staartje: “De zorgaanbieder die vrijwilligers inzet, is verantwoordelijk is voor het handelen van de vrijwilligers.”
Hoewel het werkwoord ‘inzet’ anders doet vermoeden, heb je als zorgverlener natuurlijk helemaal geen gezagsverhouding met de betreffende mantelzorger, dus het is best problematisch als je wel verantwoordelijk bent voor het handelen (en nalaten?) van die mantelzorger.
Kortom: deze bezuiniging heeft (beperkte maar onmiskenbare) fysieke risico’s voor de patiënt en vanwege een nieuwe slecht in te vullen verantwoordelijkheid nu ook juridische risico’s voor zorgverleners.
Een heel goede stap in een heel goede richting! De inzet van vrijwilligers en mantelzorgers is onmisbaar in de zorg. Dat was hij al: in veel gevallen is het netwerk van mensen met een zorgvraag al jaren in touw om hun moeder, buurman of vriend zo lang mogelijk zelfstandig te houden. Op een zeker moment komt ook de ondersteuning van een zorgorganisatie in beeld. Wat is het dan goed om de ervaringskennis die mantelzorgers en vrijwilligers hebben opgedaan te erkennen en te waarderen! Het vastleggen van deze afspraken en het werken aan bekwaamheid, zoals de inspectie voorstaat sluiten daar goed bij aan.
Omring ziet de waarde van de inzet door het netwerk rond onze klanten. Niet voor niets investeren we in trainingen voor vrijwilligers, doen we pilots waarbij de krachten en talenten binnen iemands netwerk inventariseren, en gaan we onder meer met onze medewerkers in gesprek over hoe we de samenwerking kunnen vormgeven. Er is nog een lange weg te gaan op dit gebied, maar ook die weg begint met deze eerste goede stap!