Vakbonden: kabinet draait zorgpersoneel de nek om

Een halvering van de regeldruk en het personeelstekort als topprioriteit. De ambities van kabinet-Schoof klonken voor FBZ als muziek in de oren. De aspiraties rijmen volgens de vakbond voor zorgprofessionals echter niet met de uitwerking van de Miljoenennota. FNV Zorg & Welzijn stelt dat er niet is geluisterd naar de zorgprofessionals. “Het verhaal over de halvering van de administratie in de zorg hebben we al te vaak gehoord, maar nog steeds hebben we geen concrete oplossingen gezien vanuit Den Haag. Er zijn nu maatregelen en resultaten nodig, niet pas in 2030 waar het kabinet op inzet”, aldus Merlijn. Ook de CNV ziet geen grote veranderingen ten opzichte van eerder beleid. “Dit kabinetsbeleid helpt de zorgmedewerkers niet vooruit”, reageert CNV-bestuurslid Justine Feitsma.

Bezuiniging arbeidsmarkt

De LAD is blij met de aandacht voor het personeelstekort, maar vindt de ambities van het kabinet moeilijk te rijmen met de bezuiniging op het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ). “De beschikbare 130 miljoen euro per jaar voor dit programma is nu wegbezuinigd”, reageert LAD-voorzitter Suzanne Booij. CNV-voorzitter Feitsma: “Het kabinet kiest mooie woorden over het aanpakken van de arbeidsmarkt. Dat wekt verwachtingen over investeringen, maar daar zet het kabinet een keiharde streep door. 130 miljoen bezuinigen op de arbeidsmarkt kan niet.”

Volgens FNV-bestuurder Merlijn legt het kabinet de rekening van de problemen – de lange wachtlijsten, de hoge werkdruk en de grote personeelstekorten – bij de professionals in de zorg. Daarnaast leest ze diverse tegenstrijdigheden in het kabinetsbeleid. “Het kabinet wil investeren in AI, maar zet het mes in wetenschapsprogramma’s bij umc’s en topklinische ziekenhuizen. Kennisontwikkeling en verbetering van de kwaliteit wordt zo vrijwel onmogelijk, daarmee zet je de ontwikkelingen in de gespecialiseerde medische sector stil.”

Dichten loonkloof

Met het uitblijven van waardering en veilige arbeidsomstandigheden vreest NU’91-voorzitter Femke Merel van Kooten dat de uitstroom van zorgprofessionals alleen maar zal toenemen. “Het geld komt niet terecht waar het nodig is: bij de professionals die iedere dag zorg verlenen.”

Daarom roepen de vakbonden het kabinet op te investeren in de arbeidsmarkt en arbeidsvoorwaarden; waaronder zeggenschap in alle aspecten van het werkproces, loopbaanontwikkeling, een gezonde werk-privébalans en een passend salaris. “Uit het rapport ‘Arbeidsmarktstudie Zorg & Welzijn 2033’ van onderzoeksbureau Rebel blijkt dat het waarderen en ontzorgen van zorgmedewerkers het meeste effect sorteert om arbeidsmarkttekorten in de zorg te bestrijden”, aldus LAD-voorzitter Booij.

FBZ-voorzitter Maarten Faas wijst op de loonkloof van 5 procent van middeninkomens in de zorg. “Het vorige kabinet heeft het aan cao-partijen overgelaten om die achterstanden in te lopen, maar dat kan niet langer. Als het nieuwe kabinet wil dat mensen in de zorg blijven werken en dat meer jongeren voor de zorg kiezen, moet ze daar zelf geld voor uittrekken.”

Regeldruk

De CNV hoopt dat het kabinet lef toont in de aanpak van de bureaucratie. “Veel onnodige administratie komt voort uit wantrouwen jegens zorgmedewerkers”, concludeert Feitsma. “Halvering van de administratieve last is een mooi streven, maar dat gaat niet vanzelf, al jaren zijn er talloze pogingen gedaan. Administratie moet terug naar de basis.”

Ook FNV pleit voor meer ruimte voor zorgprofessionals. “Stop met de doorgeschoten kwaliteitscontrole door zorgverzekeraars en zorgkantoren, stop de marktwerking in de zorg en geef ruim baan aan (regionale) samenwerking tussen zorgorganisaties, artsen en welzijnsorganisaties”, aldus bestuurder Bert de Haas.

Bezuiniging ouderenzorg en infectiepreventie

In een interview met Zorgvisie vertelt VWS-minister Fleur Agema dat ze het meest trots is op de geschrapte bezuiniging van 615 miljoen euro op de ouderenzorg. De FNV vreest dat de bezuinigingen slechts worden uitgesteld en in 2026 weer in beeld komen.

NU’91 maakt zich grote zorgen over de structurele bezuiniging van 300 miljoen euro op de infectieziektebestrijding. “Deze bezuinigingen zullen uiteindelijk de volksgezondheid in gevaar brengen,” aldus Van Kooten. “Dat er een volgende pandemie komt, is een kwestie van tijd. De zorg is al fragiel en we kunnen niet onvoorbereid een nieuwe ramp aan. Zowel ons land als onze zorgprofessionals zijn hier niet klaar voor. Het is onbegrijpelijk dat zoiets essentieels wordt wegbezuinigd.”

Scherpe keuzes

Verder missen FBZ en LAD in de kabinetsplannen scherpe keuzes rond de houdbaarheid van het zorgstelsel. “Zelfs als de regeldruk wordt verminderd en innovatie een impuls krijgt, kunnen we de groeiende zorgvraag nooit helemaal opvangen”, aldus LAD-voorzitter Booij. Zij stelt dat het strenge begrotingsbeleid dwingt tot het maken van keuzes. FBZ-voorzitter Faas roept het kabinet op keuzes te maken over de vraag welke zorg wel en niet kan worden blijven geleverd, wat mensen straks zelf moeten organiseren en hoe het op een andere manier opgelost kan worden. “Hierover moet het nieuwe kabinet in gesprek, zowel met zorgprofessionals als de samenleving. En wel zo snel mogelijk.”

Met de verlaging van het eigen risico verwacht de LAD een toeloop van meer patiënten naar medisch specialistische zorg. Om de wachtlijsten die daardoor ontstaan tegen te gaan, wil het kabinet dat triage wordt toegepast. FNV vindt dat het kabinet ‘een enorm risico’ neemt door voorrang te geven aan mensen met de hoogste urgentie. “Door mensen met mildere klachten in de wachtkamer te zetten, is er een kans dat de klachten in die tijd verergeren met hogere kosten als gevolg.” Volgens de LAD moet het glashelder zijn waarom een patiënt wel of niet wordt geholpen. Booij: “Ook hier geldt: er moet eerst een keuze worden gemaakt in welke zorg we wel en niet bieden. De dialoog daarover moet worden opgestart.”