Foto: Anela/peopleimages.com / stock.adobe.com
Ook komt ze dan met een handreiking voor het besluitvormingsproces als er toch afdelingen moeten sluiten. Dat schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer in de aanloop naar het debat over medisch zorglandschap van donderdag 20 maart.
Ziekenhuis dichtbij
Met deze maatregelen wil minister Agema (PVV) haar belofte gestand doen dat ziekenhuiszorg, inclusief acute zorg, op zo veel mogelijk plekken in stand te houden. “Ik vind het belangrijk dat iedereen in Nederland, ongeacht zijn of haar woonplaats, toegang heeft tot goede zorg, of het nou gaat om een relatief eenvoudige beenbreuk, of over een complexe chirurgische operatie aan de organen”, schrijft de bewindsvrouw.
Het principe ‘ziekenhuis dichtbij’ moet het uitgangpunt worden voor de Nederlandse ziekenhuiszorg. Dat moet gepaard gaan met meer samenwerking tussen grote en kleine ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra, maar ook met financiële zekerheid voor de zorgorganisaties. De minister laat in aanloop naar het debat over medische zorg weten dat ze hier met het zorgveld over in gesprek is.
Zuyderland
In de praktijk kozen meerdere ziekenhuisorganisaties er de afgelopen jaren voor om de acute zorg niet meer op alle locaties of op alle tijdstippen open te houden. Die keuzes waren vaak ingegeven door capaciteitsproblemen, waaronder personeelstekorten. Eén van de ziekenhuisorganisaties was het Zuyderland. Het besluit om de acute zorg op één locatie te concentreren werd een heet hangijzer in het politieke discours en leidde ertoe dat de minister er persoonlijk langs ging. Overigens niet met een wijziging van de plannen als resultaat.
Instemmingsrecht
Dat ziekenhuizen uiteindelijk zelf over dergelijke besluiten gaan, heeft ook tot maatschappelijke discussies geleid. De Tweede Kamer eiste in een motie dat gemeenten, personeel en omwonenden instemmingsrecht zouden krijgen. Deze motie werd door Agema ontraden, omdat die onuitvoerbaar is, maar eigenlijk is ze het er wel mee eens dat er een vorm van betrokkenheid zou moeten zijn. In het Regeerprogramma is ook opgenomen dat het kabinet de wet- en regelgeving aan gaat passen die gevolgd moet worden wanneer een ziekenhuis overweegt om een afdeling acute zorg ten dele of geheel te sluiten.
Het wettelijk regelen, dat kost tijd, erkent Agema. Daarom wil ze een handreiking laten opstellen voor wat er in de tussentijd nodig is om te voorkomen dat de beschikbaarheid van de zorg in het geding komt. Die handreiking komt tot stand in overleg met het zorgveld. De minister verwacht dat ze deze handreiking na de zomer aan de Kamer kan presenteren.
Gevoelige en niet-gevoelige ziekenhuizen
Die handreiking is dus bedoeld voor wanneer er toch ergens een afdeling voor acute zorg moet sluiten. Het liefst wil Agema dat voorkomen. Daarom komt ze, eveneens na de zomer, met een aanscherping van de regels op SEH’s en acute verloskunde open te houden. De minister wil de regels voor de zogenoemde gevoelige en niet gevoelige ziekenhuizen gelijk trekken. Een ziekenhuis is gevoelig, als door sluiting van de SEH meer inwoners in een spoedgeval niet binnen 45 minuten per ambulance bij een ziekenhuis kunnen komen (de 45 minutennorm).
“Dat betekent dat alle ziekenhuizen met een SEH of afdeling acute verloskunde en de zorgverzekeraars zich tot het uiterste moeten inspannen om deze afdelingen open te houden”, schrijft de minister aan de Kamer. “Daarbij blijft uiteraard wel leidend dat de kwaliteit van de zorg geborgd moet kunnen worden.”
Geen wetenschappelijke basis
De 45 minutennorm is overigens niet onomstreden. Agema’s voorganger Ernst Kuipers was voornemens om die te vervangen door nieuwe criteria. De Gezondheidsraad concludeerde namelijk in 2020 al dat er onvoldoende wetenschappelijke basis voor de norm bestaat. De raad adviseerde dan ook om deze norm niet meer te gebruiken. In plaats daarvan zou er naar de bredere context gekeken moeten worden. Bij de spreiding van ziekenhuizen zou naast tijd naar de benodigde expertise in ziekenhuizen en regio’s gekeken moeten worden.