Je zal het maar zijn, die leider in de zorg die al die technologie op zich af ziet komen en daar ‘iets’ mee moet. Je wil best innoveren en meegaan met de tijd, maar er zijn genoeg hindernissen. Is je organisatie bijvoorbeeld wel digivaardig genoeg om dat ‘iets’ concreet te kunnen maken? Hoe ga je dat realiseren? Ben jij dapper genoeg om de beren op je weg te verslaan? In de serie Digitaal Leiderschap komen de voortrekkers in het digitale landschap aan het woord.
Esther Talboom-Kamp is voorzitter raad van bestuur van Saltro, het centrum in Midden-Nederland voor diagnostiek in de zorg. Saltro won enkele jaren geleden een TIMMIE (The Innovation Manager Awards) voor het meest innovatieve bedrijf, onder meer naar aanleiding van de digitalisering van informatie-uitwisseling.
Veilige uitwisseling van gevoelige data van medisch onderzoek is een van de kerntaken van het bedrijf. “Bij diagnostisch onderzoek en in ons laboratorium worden ontzettend veel gegevens gegenereerd”, vertelt Talboom. “Deze data delen we niet alleen met de aanvragende artsen, maar ook rechtstreeks met de patiënt. Bovendien geven we de patiënt uitleg bij zijn of haar uitslagen. Om dit proces goed en veilig te laten verlopen hebben we de afgelopen jaren een enorme professionaliseringsslag gemaakt. Elke stap was een uitdaging, zeker met de invoering van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). We doen niet anders dan gegevens uitwisselen. Dat doen we vanzelfsprekend op een verantwoorde manier.”
Paternalistisch
Om de digitaliseringsslag te maken is een stevige strategie volgens Talboom noodzakelijk. “Die strategie moet leidend zijn en gedragen worden door de gehele organisatie en de bedoeling van je bedrijf raken”, vertelt zij. “Wat mij betreft is het belang van de patiënt daarin leidend. Het is een illusie om te denken dat je precies weet wat de patiënt nodig heeft. Als je kijkt naar de huidige zorg, is die paternalistisch ingestoken, met een grote nadruk op het medisch-curatieve. Als je diabetes hebt, ben je diabeet en wordt alle zorg georganiseerd vanuit dat ‘gebrek’. Wat we eigenlijk zouden moeten doen, is de zorg veel meer inrichten vanuit de mens in plaats vanuit de ziekte. Een ‘chronisch zieke’ is een actieve mens, die werkt, een gezin heeft, sport, leeft.”
Bij de ontwikkeling van zijn digitale werkwijzen wil Saltro uitgaan van wat deze mens nodig heeft. “Daarom hebben wij aan patiënten gevraagd wat zij willen”, vervolgt Talboom. “Voor mensen met trombose hebben we het bijvoorbeeld mogelijk gemaakt om thuis te prikken. In co-creatie met patiënten hebben we ook ons uitslagenportaal ontwikkeld, waarin laboratoriumuitslagen worden uitgelegd en geduid in normale mensentaal. Daarnaast ontvangt de patiënt een advies wat te doen bijvoorbeeld om contact op te nemen met de huisarts. Voor mensen die denken dat ze een soa hebben, hebben wij Directlab ontwikkeld. Mensen vullen hier een online vragenlijst in, waarna ze advies krijgen, of een test nuttig is of niet. Vervolgens kunnen zij een zelftest bestellen welke wordt bezorgd of vinden hier gemakkelijk de voor hen dichtstbijzijnde locatie voor diagnostiek. De uitslag van deze test en het persoonlijke advies ontvangen zij digitaal. Ook deze werkwijze is samen met patiënten bedacht en doorontwikkeld.”
Weerstand
Om de digitaliseringsslag te maken is het volgens Talboom belangrijk om medewerkers mee te nemen in de ontwikkeling. “Het waarom van digitalisering, dat is wat zorgprofessionals enthousiast maakt en waar ze voor gaan rennen”, zegt zij. “Als je uitlegt dat het doel van digitalisering is om de patiënt meer regie te geven en hun eigen werk efficiënter in te richten, dan begrijpen zij dat heel goed.”
Natuurlijk heeft Talboom ook de weerstand ervaren die er is tegen digitalisering. “Veel huisartsen waren huiverig voor een uitslagenportaal. ‘Dat kunnen mijn patiënten niet aan’, zeiden ze. Die weerstand en dat ongemak moet je overwinnen en dat kan alleen door veel uit te leggen, in gesprek te blijven, juist over die ‘bedoeling’. Digitalisering is geen doel op zich. Het is een middel om te komen tot betere zorg. Als je iets gaat veranderen, krijg je altijd tegenwind. Je moet wel durven vast te houden aan je missie. Digitalisering en innovatie klinken heel sexy en flitsend, maar het is een kwestie van stug volhouden, veel geduld hebben, leren en doorgaan.”
Behalve deze weerstand loopt Talboom ook aan tegen de complexe ICT-infrastructuur in de zorg. De veelheid aan ICT-systemen maakt communicatie lastig. “We zijn er inmiddels aan gewend”, verzucht ze. “Maar ik kijk wel met enige afgunst naar de Britse NHS, waar ze één systeem hebben.”
“Wij laten ons echter niet remmen maar nemen het heft in eigen hand. Dat wil zeggen dat waar we kunnen wij proberen systemen op elkaar aan te laten sluiten. Of via een omweg een oplossing te bedenken waardoor we toch in staat zijn verschillende zorgprofessionals inzicht te geven in elkaars informatie. Digitalisering en aansluiting en onderlinge afstemming over alle lijnen heen is een must om tot toekomstbestendige zorg te komen. Alles met als doel de zorg rondom de patiënt zo optimaal mogelijk in te richten.”
—
Eerder in deze serie:
Digitaal Leiderschap: ‘Zet technologie in voor toegankelijke samenleving’
Digitaal Leiderschap: Van instelling naar platform voor passende zorg
Vanuit de landelijke coalitie Digivaardig in de Zorg, ondersteund door het ministerie van VWS en ECP| platform voor de informatie samenleving, gaat de werkgroep “leiderschap” dappere digitale leiders opzoeken en samenbrengen om hun successen, maar zeker ook hun leermomenten, te delen met anderen in dezelfde situatie. Naast inspiratie via interviews op Skipr en podcasts is de werkgroep van plan masterclasses en/of meetups te organiseren, een leercirkel op te zetten en een lijst hefbomen te publiceren die helpen digitale innovatie te realiseren.
