AppleMark
Physician Assistants (PA) en Verpleegkundig Specialisten (VS) nemen steeds vaker taken over van medisch specialisten, maar discussies over geld en bevoegdheden staan een structurele taakherschikking in ziekenhuizen nog altijd in de weg. Dit blijkt uit een onderzoek van het Radboudumc bij een vijftal ziekenhuizen.
Het ministerie van VWS wil taakherschikking stimuleren, omdat dit zou bijdragen aan de kwaliteit en het betaalbaar houden van de zorg. Het onderzoek van het Radboudumc, dat deze week door minister Bruno Bruins (Medische Zorg) naar de Tweede Kamer is gestuurd, richt zich op de financiële effecten van de inzet van PA en VS in de ziekenhuiszorg, maar die blijken lastig te duiden. De inzet van VS en PA kent nog veel belemmeringen.
Zorgproductie
De PA en VS mogen sinds 2015 zelfstandig diagnose-behandel-combinaties (dbc’s) openen. De onderzoekers konden zien dat dit ook steeds meer gebeurt, in 2017 openden zij vier procent van het totaal aantal dbc’s. De totale productie blijft stabiel en daarmee ook de totale opbrengsten voor de ziekenhuizen, zo is te lezen in het onderzoeksrapport. Voor de kosten van zorgactiviteiten maakt het niet uit wie het dbc invoert, er wordt geen onderscheid gemaakt naar functie.
Toch blijkt dat PA en VS op veel ziekenhuisafdelingen nog niet zelfstandig een dbc kunnen openen. Dat komt door technische belemmeringen, in de zorgadministratie of het elektronisch patiëntdossier, maar ook door afspraken die stellen dat het dbc altijd op naam van de medisch specialist, de hoofdbehandelaar, komt te staan. Specialisten zouden inkomstenverlies vrezen, doordat de productie op naam van PA en VS niet zou worden meegenomen in het model voor inkomstenverdeling.
Loonkosten
Volgens de onderzoekers is de vrees voor inkomstenverlies bij medisch specialisten ongegrond. “Uit de interviews met financieel experts van de ziekenhuizen blijkt dat de productie op naam van PA of VS wel aangeleverd wordt voor het verdeelmodel”, stelt het onderzoeksrapport. De specialisten hoeven ook niet te vrezen dat zij worden vervangen door PA en VS. De inzet van deze beroepen is veelal éxtra inzet, er komt alleen maar personeel bij. Voor de ziekenhuizen leidt dit tot verhoogde personeelskosten, die zij opvangen binnen hun budgetplafond.
Hoewel de specialisten financieel niets te duchten hebben van PA en VS, belemmert de discussie over de verdeling van loonkosten tussen het ziekenhuis en het MSB toch de inzet en de taakherschikking, zien de onderzoekers.
Ziekenhuizen zetten PA en VS ook nauwelijks bewust in om productie of kosten te verlagen. Dit terwijl de effecten groter zijn, daar waar er weldoordacht beleid is. De wisselwerking tussen raden van bestuur en medici zou hieraan kunnen bijdragen, stellen de onderzoeker van het Radboudumc voor. De raden van bestuur zouden door ziekenhuisbrede afspraken invloed kunnen uitoefenen op de inzet van VS en PA en een optimale financiële onderbouwing ook kunnen stimuleren.
Arbeidsmarkt
Naast de technische belemmeringen en de discussies over geld en bevoegdheden, zien de onderzoekers nog andere hindernissen voor echte, structurele taakherschikking binnen de ziekenhuizen. Zo leidt de krapte op de arbeidsmarkt ertoe dat ziekenhuisafdelingen een PA of VS zoeken, maar deze niet kunnen vinden. Door bezuinigingen en de beperkte groeimogelijkheden kunnen ziekenhuizen het zich soms ook niet veroorloven om extra mensen aan te nemen.
Tot slot zien de onderzoekers ook een belemmering in de organisatorische positie van de nieuwe beroepsgroepen. De PA en VS zijn in de minderheid binnen ziekenhuizen en geen formele gesprekspartner van de raad van bestuur en de medische staf. Dit terwijl uit twee eerdere onderzoeken blijkt dat de inzet van PA en VS bijdraagt aan het verlagen van de (ervaren) werkdruk van medisch specialisten en aan de kwaliteit en toegankelijkheid van zorg en patiëntervaringen.
Beleid
Minister Bruins ziet in het onderzoek een bevestiging van zijn beleid om door te gaan met het stimuleren van taakherschikking in de zorg. “Ik neem de aanbeveling van de onderzoekers dan ook ter harte. Ik zal ook de komende jaren stevig blijven inzetten op het meer benutten van de mogelijkheden van taakherschikking, in het bijzonder de inzet van de PA en VS. Enerzijds door de jaarlijks beschikbare bekostigde instroom in de opleidingen tot PA en VS maximaal te benutten; anderzijds door met de relevante veldpartijen het gesprek te voeren over het wegnemen van de in dit onderzoek geconstateerde belemmeringen”, schrijft de minister in zijn begeleidende brief aan de Tweede Kamer. “Op korte termijn zal de NZa een monitor gericht op de effecten van taakherschikking uitbrengen, met name de inzet van de PA en VS in de medisch specialistische zorg.”
Bij het onderzoek waren vijf ziekenhuizen betrokken, te weten het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis (Nijmegen), het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (Tilburg), de Isala Klinieken (Zwolle), het LangeLand Ziekenhuis (Zoetermeer) en het Radboudumc (Nijmegen).
