Ondanks pogingen om te hervormen, hebben de IJsselmeerziekenhuizen en het MC Slotervaart het financieel niet gered. Honderden patiënten en werknemers verkeren in onzekerheid nu de twee ziekenhuizen in surseance van betaling verkeren. Of het ook tot een faillissement komt moet de komende dagen blijken uit het overleg van de inmiddels aangestelde bewindvoerders met de betrokken partijen.
MC Slotervaart in Amsterdam en MC IJsselmeerziekenhuizen in Lelystad en omstreken zijn dinsdag in surseance gegaan. De ziekenhuizen konden hun rekeningen niet meer betalen, omdat zorgverzekeraars, waaronder Zilveren Kruis als grootste, stoppen met de financiering.
Bestuursvoorzitter Mariska Tichem van het MC Slotervaart heeft tijdens een persbijeenkomst in Amsterdam bevestigd dat de twee ziekenhuizen uitstel van betaling hebben gekregen. Ze verwacht dat in de komende dagen duidelijk wordt of het faillissement onafwendbaar is of dat er toch nog een doorstart kan plaatsvinden of dat er een nieuwe onderneming wordt opgericht. Totdat het zover is, blijven de ziekenhuizen open, krijgen de patiënten de zorg die zij nodig hebben en hebben de zorgverzekeraars in ieder geval de plicht tegenover hun verzekerden om de zorg te vergoeden, zo benadrukt Tichem.
Geen vertrouwen
De ziekenhuizen zijn volgens het bestuur vooral in de financiële problemen gekomen doordat er enerzijds te weinig patiënten waren op het aantal werknemers, terwijl er anderzijds personeelstekorten waren op gespecialiseerde afdelingen. De hoge inhuurkosten van personeel voor die afdelingen deed de ziekenhuizen mede de das om. Ondanks dat beide ziekenhuizen al het mogelijke gedaan hebben voor een “kwalitatief en financieel verantwoorde toekomst”, is het niet gelukt de financiële toekomst zeker te stellen.
In de afgelopen dagen is gebleken dat de verzekeraars geen vertrouwen meer hebben in een gezonde financiële toekomst. Scenario’s waarbij de ziekenhuizen de zorgkosten fors naar beneden brengen en nieuwe vormen van samenwerking ontwikkelen, zijn door de zorgverzekeraars afgekeurd. Ook het voorstel om MC Slotervaart via een gecontroleerde afbouw binnen een half jaar geheel te sluiten, kreeg geen goedkeuring. MC IJsselmeerziekenhuizen kreeg geen steun voor forse afslankingsplannen met een nieuw innovatief zorgconcept in Flevoland.
Tichem en haar collega Sjoerd de Blok, die deze zomer van de raad van commissarissen naar het bestuur van de IJsselmeerziekenhuizen overstapte, wilden tijdens de persconferentie “geen oordeel vellen” over de keuze van de zorgverzekeraars. Desgevraagd zegt Tichem wel dat zij nu verwacht dat de tarieven voor ziekenhuiszorg in de regio Amsterdam nu omhoog zullen gaan en dat de zorgverzekeraars zo indirect toch hun eigen verzekerden duperen. De Blok beaamt op zij beurt dat het voor ziekenhuizen in Nederland bijzonder moeilijk is om alternatieve financiering te vinden. Niet alleen het verbod op winstuitkering zou daarbij een rol spelen, maar ook de dikke vinger die de politiek nog altijd in de pap heeft.
De financiële ineenstorting van de ziekenhuizen komt niet helemaal als een verrassing. De IJsselmeerziekenhuizen en het Slotervaart draaien al lang moeizaam. De IJsselmeerziekenhuizen sloot 2017 af met een verlies van 1 miljoen euro en een negatief eigen vermogen van 4,6 miljoen euro, zo bleek uit het onlangs gepubliceerde jaarverslag. Slotervaart kent vergelijkbare problemen. Om die reden waarschuwt accountant KPMG al jaren voor “onzekerheid omtrent de continuïteit”.
Massa-ontslag
Dinsdag zijn de medewerkers en patiënten van beide ziekenhuizen op de hoogte gebracht van de actuele situatie. In een eerste reactie laat de Ondernemingsraad van MC Slotervaart weten verbijsterd te zijn. De raad vindt het onvoorstelbaar dat de zorgverzekeraars “willens en wetens twee ziekenhuizenhuizen, te weten Slotervaart en MC Zuiderzee in Lelystad, ten gronde richten”. De OR erkent de financiële problemen, maar benadrukt dat er de afgelopen maanden keihard is gewerkt aan toekomstscenario’s voor een financieel gezonde toekomst.
Volgens de OR is een dergelijke toekomst zeer wel mogelijk, omdat MC Slotervaart als één van de weinige algemene ziekenhuizen in Amsterdam zorg goedkoper kan aanbieden dan de academische ziekenhuizen en de topreferente ziekenhuizen in de regio. Daarbij is het Slotervaart een laagdrempelig ziekenhuis dat door de patiënten met een 8,2 zeer gewaardeerd wordt.
De OR waarschuwt verder dat 1300 medewerkers met direct ontslag worden bedreigd. “In dat geval zullen zij waarschijnlijk hun salaris over de opzegtermijn pas zes weken later ontvangen, waardoor velen direct in de problemen komen”, aldus de OR.
Bij de persbijeenkomst in Amsterdam bevestigt bestuursvoorzitter Tichem dat de tegoeden van de ziekenhuizen zijn bevroren en dat het dus inderdaad niet zeker is of de salarissen deze maand worden uitbetaald.
Vakbond FNV noemt de gang van zaken “in- en intriest”. “Wij hebben vanaf het begin onze vraagtekens gezet bij het verdienmodel van de MC Groep”, reageert bestuurder Cor de Beurs van FNV Zorg & Welzijn. “Het is ook heel teleurstellend dat Zilveren Kruis niet bereid was tot een zachte sanering van de ontstane problemen.” De FNV hoopt snel in gesprek te kunnen gaan met een bewindvoerder, maar voorziet problemen met een eventuele doorstart, aangezien de zorgverzekeraars eerdere toekomstplannen voor de MC Groep hebben afgewezen.
Patiëntenzorg
MC Groep heeft de Inspectie Gezondheidzorg & Jeugd (IGJ) op de hoogte gebracht van de ontstane situatie, evenals het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), betrokken gemeentebestuurders en zorgverzekeraars. De patiëntenzorg blijft gegarandeerd, dit is een wettelijke taak van de zorgverzekeraars. De patiënten die momenteel in beide ziekenhuizen worden behandeld, kunnen blijven rekenen op adequate zorg.
Op een persconferentie van de betrokken ziekenhuizen in Amsterdam maakte de raad van bestuur bekend dat de SEH van MC Slotervaart per direct is gesloten, zodat er geen nieuwe patiënten bijkomen, de SEH van de IJsselmeerziekenhuizen blijft vooralsnog open. In de IJsselmeerziekenhuizen liggen momenteel ongeveer 200 patiënten opgenomen, in het Slotervaart zijn dat er ongeveer 150.
Sluiting SEH
Als MC Slotervaart en MC IJsselmeerziekenhuizen failliet gaan, zal dat geen gevolgen hebben voor de bereikbaarheid van spoedeisende hulp (SEH) en acute verloskunde in de regio, schrijft minister Bruno Bruins (Medische Zorg) in een brief aan de Tweede Kamer. Voor SEH en acute verloskunde geldt in Nederland een norm van 45 minuten; iedereen moet zo’n afdeling binnen die tijd kunnen bereiken. Stel dat de normen in één van de regio’s in zicht komen, dan kunnen andere ziekenhuizen verplicht worden hun SEH-afdeling open te houden.
Bruins noemt het “wrang” dat het ondanks alle inspanningen “niet is gelukt de financiële situatie op orde te brengen. Het is nu aan de bewindvoerder om te kijken wat de mogelijkheden verder zijn om een faillissement te voorkomen.” De rol van het ministerie is in het geval van faillissement overigens beperkt, schrijft Bruins.
Aandeelhouders
De aandeelhouders van MC Slotervaart en MC IJsselmeerziekenhuizen zijn niet te spreken over de rol van de zorgverzekeraars bij de nieuwste verwikkelingen rond de ziekenhuizen. “Door deze harde en cynische opstelling van de verzekeraars worden de belangen van de patiënten op onverantwoorde wijze in de waagschaal gesteld”, zo is te lezen in een persbericht van de aandeelhouders. Patiënten èn personeel verdienen verdienen een “betere en zorgvuldiger behandeling”, vinden ze. Ze noemen het “onbegrijpelijk” dat zorgverzekeraars “eenzijdig kunnen beslissen de al tientallen jaren bestaande contractering van zorg accuut op te zeggen.”
