De algemene ziekenhuizen krijgen over 2017 weer gemiddeld een voldoende voor hun financiële huishouden. De nette cijfers verhullen echter structurele problemen. Dalende rendementen in combinatie met personeelstekorten en een groeiende zorgvraag zetten de zorg sterk onder druk. Dat concludeert BDO Accountants & Adviseurs op basis van zijn jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen.
In de Benchmark Ziekenhuizen 2018 rangschikt BDO de algemene Nederlandse ziekenhuizen op basis van hun financiële jaarverslagen van 2017. Het Van Weel Bethesda ziekenhuis in Dirksland voert dit jaar de lijst aan. De nummer 9 van vorig jaar wordt gevolgd door het St. Jans Gasthuis, dat stijgt van nummer 3 naar 2 en het Laurentius ziekenhuis, de nummer 1 van vorig jaar. Hekkensluiters zijn dit jaar het Zuyderland, MC Slotervaart en Ziekenhuis Amstelland.
Inhaalslag kleinere ziekenhuizen
De ziekenhuizen scoorden in 2017 gemiddeld een 7,2 voor hun financiële gezondheid. Een kleine stijging ten opzichte van de 7,1 van een jaar eerder. Opvallend is dat vooral kleinere ziekenhuizen een inhaalslag lijken te maken. Zij stijgen van een 7.3 in 2016 naar een 7.8 in 2017. De middelgrote ziekenhuizen dalen over dezelfde periode gemiddeld van een 7.4 naar een 7.3 en scoren daarmee nog net iets hoger dan het gemiddelde van alle ziekenhuizen. Bij de grote ziekenhuizen is een lichte daling te zien van 6.8 naar een 6.6.
Van de veertien onvoldoendes in 2017 scoorden er negen in de vorige uitgave van de benchmark ook een onvoldoende. Een aantal ziekenhuizen, waaronder Medisch Spectrum Twente, Ziekenhuisgroep Twente, MC IJsselmeerziekenhuizen en Zuyderland, kampt al jaren met lage cijfers. Daarentegen zijn er ook ziekenhuizen die een sterke verbetering van de financiële performance laten zien. Het VieCuri Medisch Centrum en het Groene Hart Ziekenhuis zijn van een onvoldoende gestegen naar een 7.
Structurele problemen
BDO stelt vast dat de sector overwegend gezond en stabiel is. Van de 64 geanalyseerde algemene ziekenhuizen scoorde 78 procent vorig jaar een voldoende voor de financiële gezondheid. De gemiddelde liquiditeit van alle ziekenhuizen is toegenomen en de solvabiliteit van steeg tot 25,6 procent en ligt daarmee voor het eerst boven de norm van 25 procent.
Toch waarschuwen de analisten van BDO dat deze nette cijfers structurele problemen verhullen. Zo scoren nog altijd 14 van de 64 ziekenhuizen een onvoldoende. Het gemiddelde totale resultaat van de algemene ziekenhuizen daalde met 0,7 procent. Het gemiddelde rendement daalde in opeenvolgende jaren van 2,7 procent in 2013 naar 1,2 procent in 2017. Daar komt bij dat op dit moment de zorgkosten nog steeds groeien, terwijl de sector kampt met toenemende personeelstekorten. Tot slot zijn het gebrek aan transparantie over beloningen en mogelijkheden tot winstuitkering symptomen van een onevenwichtig zorgstelsel.
Preventie
Met het oog op het hoofdlijnenakkoord, dat de ziekenhuizen vraagt om de omzetgroei verder in de te perken, is een ander businessmodel noodzakelijk. Als ziekenhuizen aan hun huidige businessmodellen vasthouden waarin de aantallen patiënten tellen, wordt de zorg op den duur onbetaalbaar, stelt BDO.
“Ziekenhuizen hebben nu baat bij hoge volumes. Dit is een perverse prikkel”, zegt Chris van den Haak, voorzitter van de branchegroep Zorg van BDO. “Met een radicaal ander businessmodel waarin niet het aantal behandelingen maar de kwaliteit, preventieve werking en gezondheidswinst voor de patiënt beloond worden, houden we de zorg betaalbaar en de kwaliteit op peil.”
Hiervoor is meer focus op preventie, innovatie, digitalisering en samenwerking binnen de zorgketen noodzakelijk. “Wij constateren dat dit gedachtegoed voorzichtig voet aan de grond begint te krijgen in de sector. Gezien het gesloten hoofdlijnenakkoord zullen ziekenhuizen, verzekeraars en de overheid met elkaar in gesprek moeten om zo’n nieuw businessmodel versneld in te voeren.”
Winstuitkering
Het creëren van een gelijk speelveld en het transparant en eenvoudiger maken van financiële stromen in de zorgketen kan dit proces ondersteunen. De veelbesproken winstuitkeringen in de zorg kunnen onder randvoorwaarden een positief effect hebben op de noodzakelijke transformatie, zo verwacht BDO.
Begin volgend jaar staat het onderwerp wederom op de politieke agenda. “De huidige situatie waarin sommige zorgdienstverleners wel en anderen geen winst mogen maken is diffuus en werkt allerlei financiële constructies in de hand”, zegt Van den Haak. “Door – voor zover voortkomend uit privaat ingebracht kapitaal – winstuitkeringen over de gehele linie toe te staan en complexe structuren af te schaffen, creëer je meer transparantie en een gelijk speelveld onder zorgaanbieders. Bovendien kan de gemaakte winst voor het merendeel terug geïnvesteerd worden in de zorg. Dit levert innovatie en betere betaalbaarheid op.”
