Organisaties in de langdurige zorg maken steeds meer geld vrij voor investeringen in ICT. De overheadkosten in de sector zijn als gevolg van de verdergaande automatisering juist gedaald, blijkt uit meerjarig benchmarkonderzoek van adviesbureau Berenschot. Door automatisering verschuift het zwaartepunt van overheadprocessen steeds vaker naar de zorg, waardoor het de vraag is of ICT-investeringen daadwerkelijk efficiëntiewinst opleveren.
Waar in 2012 organisaties in de gehandicaptenzorg gemiddeld 1,7 procent van de totale kosten aan ICT uitgaven, is dit aandeel inmiddels naar 2,8 procent gestegen. In de verpleging, verzorging en thuiszorg (vvt) is een vergelijkbare ontwikkeling zichtbaar: een stijging van 1,4 procent in 2012 naar 2,6 procent nu. Binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz) steeg het aandeel ICT-kosten van 2,7 procent in 2012 naar 3,6 procent in 2016. Inmiddels is dat 4,5 procent.
Het geld wordt onder meer besteed aan het vereenvoudigen en verbeteren van het applicatielandschap, het digitaliseren van administratieve processen voor meer registratie aan de bron, het verbeteren van een juiste en tijdige informatievoorziening door gebruik van business intelligence en digitale toepassingen ter ondersteuning van zorg voor en welzijn van cliënten.
Overheadkosten
Terwijl de ICT-kosten de afgelopen jaren toenamen, daalden de overheadkosten in de langdurige zorg juist. Gemiddeld liepen de overheadkosten in de sector met 3,5 procent terug, maar er zijn verschillen binnen de deelsectoren. Binnen de gehandicaptenzorg daalde de overhead van 17,3 procent in 2011 naar 15,8 procent nu. Binnen de vvt zijn de kosten voor overhead na een licht stijging recentelijk weer gedaald, naar 16 procent. Binnen de ggz is sprake van een daling van 23,6 naar 21,6 procent. Bij organisaties waar de ICT-uitgaven hoger zijn dan gemiddeld, zijn de totale overheadkosten juist aanzienlijk lager. Dat toont volgens de onderzoekers aan dat met ICT financiële efficiëntiewinst valt te behalen voor zorginstellingen.
ICT-investeringen leiden volgens de onderzoekers echter niet automatisch tot efficiëntiewinst. Door meer automatisering, en het feit dat organisaties steeds meer werken met zelfsturende teams, verschuift het zwaartepunt van overheadprocessen steeds vaker naar het primaire proces. Waar voorheen veel overheadtaken – denk aan personeelsadministratie, cliëntadministratie, productieregistratie en plannen en roosteren – centraal werden uitgevoerd, gebeurt dit steeds vaker binnen de teams op de werkvloer. Dat effect wordt ook wel aangeduid als ‘verborgen overhead’. Dit betekent een grotere administratieve belasting van medewerkers, aldus Berenschot, wat ten koste gaat van hun productiviteit. Wat het precieze effect is van deze verschuiving van overheadtaken is nog niet bekend. Hiervoor is volgens Berenschot meer onderzoek nodig.
Trend
De onderzoekers verwachten dat de huidige trend in de langdurige zorg doorzet. “Door verdere automatisering zullen meer administratieve functies veranderen en verdwijnen, waardoor de overhead blijft dalen. Tegelijkertijd verwachten we dat de ICT-kosten verder zullen stijgen en een steeds groter aandeel zullen uitmaken van de overhead”, aldus Berenschot. Er wordt onder meer veel verwacht van automatisering in de aanpak van administratieve lasten in de langdurige zorg. “Mits goed toegepast biedt ICT kansen om administratieve taken te vereenvoudigen, registraties te vergemakkelijken, gegevens uit te wisselen en meer eenvoud te realiseren door middel van standaardisering. Dat brengt voordelen met zich mee, maar betekent ook dat de ICT-kosten stijgen.” Ook de verdergaande digitalisering in de langdurige zorg vraagt om “aanzienlijke” ICT-investeringen met bijbehorend onderhoud, aldus Berenschot.
