Is de staat van het zorgvastgoed verouderd of doorontwikkeld en klaar voor de toekomst? Met andere woorden, kunnen we al spreken van Zorgvastgoed 2.0 en zo ja: hoe ziet die er dan uit? Dat waren centrale vragen op de Zorgvastgoeddag 2018 die IVVD (Instituut Voor Vastgoed & Duurzaamheid) op 22 mei organiseerde in Driebergen.
De vele sprekers lieten evenzovele ideeën, visies of praktische toepassingen zien. Hoe divers die ook waren, er was een rode lijn in te ontdekken. Duurzaam exploiteren van zorgvastgoed draait om creativiteit, vertrouwen en doorzettingsvermogen (en veel, heel veel overleg).
Paul de Bot, projectdirecteur van de Parnassiagroep, vertelde over de herontwikkeling van Duin en Bosch. Het instellingsterrein van Parnassia, een prachtige plek in de duinen bij Castricum, ondergaat een totale kwaliteitsverbetering door een samenhangend geheel van zorggebouwen, behoud van monumenten, landschap en wonen. Op het landgoed staan zo’n twintig rijksmonumenten uit de begintijd van het psychiatrisch ziekenhuis. Een aantal krijgt een nieuwe functie buiten de zorg.
Caspar Boendermaker is specialist business development en duurzaamheid bij BNG bank. Hij liet zien hoe bestuurders aan de slag kunnen om hun zorggebouwen energieneutraal te maken. Of in ieder geval stappen daar naartoe te maken. BNG heeft daar een tool voor ontwikkeld: de maatschappelijk vastgoed scan. Die levert aan de had van gebouwgegevens een lijst van mogelijke maatregelen een beter energielabel. “Als start om na te denken”, aldus Boendermaker – want hoe nuttig ook, niet elke energiemaatregel levert een hoger energielabel op.
Juiste zorg op de juiste plek
Robert Muijsers van Arbol Healthcare Real Estate en Wim Fieggen van IVVD presenteerden de Nationale Trendradar Zorgvastgoed, die is ontwikkeld samen met Syntrus Achmea Real Estate & Finance. Het werd een interactieve sessie waarin de zaal stellingen over trends en ontwikkelingen in zorgvastgoed beantwoordde. De sleutel voor de toekomst in duurzaam vastgoed ligt in de juiste zorg op de juiste plek, zo vond de overgrote meerderheid. Dat bepaalt bijvoorbeeld de grootte, locatie en aard van gebouwen.
Daan Tettero, concept developer zorgvastgoed van Syntrus Achmea, legde uit hoe het fonds pensioengeld inzet om zorg te vernieuwen. Langzaamaan beleggen de grote investeerders meer in cure, al gaat het overgrote deel naar woonzorggebouwen. Tettero: “Syntrus Achmea zet in op eerstelijnsgezondheidscentra, tweedelijns focusklinieken of klinieken voor planbare zorg en onafhankelijke poliklinieken die ontstaan na fusies van ziekenhuizen.”
Klantvraag 2.0
Erwin Drenth van Bouwinvest en Jurrian Knijtijzer van Finch Buildings showden een prototype van een duurzaam modulair bouwsysteem voor de ouderenzorg: de Pop-up PG. De modules, hoofdzakelijk opgetrokken uit duurzaam hout, zijn op allerlei manieren aan en af te koppelen tijdens de exploitatie van het gebouw. Drenth en Knijtijzer presenteerden het systeem als dé oplossing voor vastgoedinvesteringen in krimpgebieden.
Onder het motto ‘De klantvraag 2.0, heeft u het antwoord’ hielden Anneke Nijhoff en Henk Vonk van FAME Ontwikkeling een interactieve sessie met de zaal. Die werd enorm druk bezocht. Nijhoff en Vonk riepen op om niet te denken in gebouwen maar in diensten, om niet te denken in doelgroepen of ‘cliënten’ maar in mensen. “Hoe breng je mensen en diensten zo goed mogelijk bij elkaar, daar draait het om”, aldus Nijhoff.
Heem in de buurt
’s Middags kwam Jos de Blok, bestuurder van Buurtzorg, uitleggen wat de oorspronkelijke thuiszorgorganisatie ‘gaat doen met stenen’. De Blok liet vier nieuwe Buurtzorg-concepten zien die hij bij succes wil opschalen. Samen met Triodos bank ontwikkelde hij Buurtwonen, een soort woongroep met zorgondersteuning voor tien tot twaalf ouderen. Het Buurtzorgpension is bedoeld voor opvang na ontslag uit het ziekenhuis of het geven van respijtzorg, om heropname of verpleeghuisopname te voorkomen. In het Buurtzorghuis wordt hospicezorg verleend, maar dan met meer mogelijkheden als het aan De Blok ligt. “Als iemand keihard Joe Cocker op de speakers wil, dan moet dat kunnen.” Tot slot wil de organisatie starten met Buurtklinieken voor eenvoudige ziekenhuiszorg.
Dermatoloog Leonard Witkamp, bijzonder hoogleraar telemedicine verbonden aan het AMC en directeur van Kysos Telemedisch Centrum, liet zien wat het virtuele ziekenhuis inhoudt. En wat de gevolgen van zorg op afstand voor de traditionele ziekenhuizen zijn. Die kosten namelijk veel te veel door duur vastgoed en verouderde ICT. Witkamp voorspelde een spoedig einde van het ziekenhuis zoals we dat kennen.
Als afsluiter sprak Helene Wüst, bestuurder van IJsselheem. Wüst liet een mooi voorbeeld zien van hoe een zieltogend verpleeghuis in een krimpgebied, huize De Schans in Zwartsluis, werd omgetoverd in een rendabel en levendige zorginstelling. Zij noemde dat een ‘heem in de buurt’, want het werd een spil in Zwartsluis. De crux zit ‘m in de verbinding met partijen van buiten de zorg, zoals horeca, kappers, yoga en allerlei vrijwilligersactiviteiten, en wederkerigheid: geef de bewoners en de buurt ook iets terug voor hun inspanningen. Zo’n proces vraagt creativiteit, vertrouwen, doorzettingsvermogen en veel, heel veel overleg, aldus Wüst, maar je krijgt er ook veel voor terug.
