500740139
Het ziekenhuis van de toekomst moet kleiner, flexibeler en compacter. Maar in de praktijk betekent nieuwbouw nog allerminst beddenreductie. De lopende nieuwbouwprojecten in de ziekenhuissector resulteren in de helft van de gevallen in een stabilisatie van het aantal bedden of soms zelfs in een stijging.
Eén en ander komt naar voren uit een recente inventarisatie van Skipr onder lopende en pas afgeronde nieuwbouwprojecten. Van de veertien projecten resulteren er vijf in een gelijkblijvend aantal bedden. In drie gevallen is er zelfs sprake van een uitbreiding. Zo zal het St. Antonius in Utrecht straks op een totaal van ruim duizend bedden 30 tot 40 bedden meer tellen. De nieuwbouw van de Ommelander Ziekenhuisgroep in Scheemda voorziet in een capaciteitsuitbreiding van ruim tien procent en komt uit op 223 bedden. Ook het Ikazia in Rotterdam verwacht na een grootschalige vernieuwbouwoperatie zijn beddencapaciteit licht uit te breiden.
Moeilijk te verkopen
Een ziekenhuis dat nieuwbouw wil plegen, heeft wat uit te leggen, vindt zorgeconoom Guus Schrijvers. “Aan vervanging ontkom je niet”, zegt hij. “En modernisering is soms ook nodig. Maar capaciteitsuitbreiding is maar moeilijk te verkopen gezien de kant die het op gaat. En uitbreiding van het aantal bedden al helemaal niet.”
Trends
Krimp is volgens Schrijvers onvermijdelijk gezien de druk op het traditionele ziekenhuismodel. “Er spelen enkele belangrijke trends, zoals het feit dat er steeds meer thuis kan, van revalidatie tot consulten, tot monitoring bij chronische aandoeningen met behulp van eHealth”, verduidelijkt Schrijvers. “Van poliklinieken wordt verwacht dat het contact meer en meer via het scherm zal gaan verlopen, ondersteund door thuis gemeten data.
Daarnaast speelt de herverdeling van taken, zowel met de eerste lijn als tussen ziekenhuizen. In het gesprek tussen ziekenhuizen over wie wat doet en dus ook wie wat opgeeft in ons zorglandschap, is nog heel veel te halen.”
Groei
Gevraagd naar de reden voor uitbreiding voert het St. Antonius zijn ligging in de nieuwe Utrechts wijk Leidsche Rijn aan; met circa 35 duizend inwoners een grote, snelgroeiende woonwijk die bediend moet worden.
Jannes Aman, hoofd ondersteunende diensten bij het Ikazia, laat weten dat het huidige ziekenhuis uit zijn voegen aan het barsten was. “Wij hebben in Rotterdam-Zuid te maken met aanhoudende groei, met name van de specialismen longziekten en oncologie. En we hebben enkele nieuwe functies, zoals een polikliniek Geriatrie en een PET-CT scanner die het ruimtegebrek alleen maar erger maken.”
De toename van de diagnostiek vanuit zowel de eerste als de tweede lijn maken het ruimtetekort alleen maar nijpender. Bovendien komt sinds de sluiting van het naburige Havenziekenhuis en de omvorming van het Spijkenisse MC een deel van deze patiënten bij het Ikazia terecht. “Allemaal redenen waarom we een jaar of vijf geleden hebben besloten om te renoveren en nieuwbouw te plegen.”
Extra bedden
Als de operatie volgend jaar klaar is, zal het Ikazia zo’n 5000 vierkante meter extra ruimte in gebruik kunnen nemen. Aman: “Met name ook voor de poliklinieken, die echt niet meer van deze tijd waren. Onze longpoli zit nu op drie plaatsen in het ziekenhuis, dat wordt er gewoon één. En de oncologiepoli wordt helemaal vernieuwd.”
Volgens Aman zal vervolgens alleen ruimte die overblijft gebruikt worden voor extra bedden. “We kunnen nog niet zeggen hoeveel, maar een paar extra is gezien het feit dat we in de wintermaanden wegens de griepepidemie tot de nok toe vol zaten, geen overbodige luxe en de dagbehandeling vraagt ook steeds meer ruimte. We krijgen gezien de behoefte hier die meters sowieso vol. Met krimpscenario’s houden we voorlopig geen rekening.”
Overcapacteit
Schrijvers betwijfelt of de nieuwbouw van het Ikazia op de lange termijn verstandig zal blijken. Nieuw vastgoed is volgens hem in ieder geval een belangrijke sta in de weg voor de hoognodige flexibilisering en krimp. “Als een ziekenhuis voor de komende dertig jaar aan de financiering vastzit, zou dat wel eens een zware last kunnen worden. Je ziet nu al dat ziekenhuizen geen krimpscenario’s aandurven, doordat vastgoedlasten zwaar op de balans rusten. In de jaren sinds 2008 zijn er enorm veel grote, nieuwe ziekenhuizen gerealiseerd, mede door de fusiegolf van de afgelopen tien jaar. In mijn ogen hebben we in Nederland behoorlijk wat overcapaciteit aan vastgoed, dat beslag legt op zorggeld en ons zal hinderen om de benodigde transitie te realiseren. Vóór 2008 werd over die capaciteit gesproken onder het bouwregime. Tegenwoordig mis ik de openbare verantwoording daarover.”
Auteur: Pierre de Winter
Lees het volledige verhaal ‘Ziekenhuizen blijven volop bouwen’ in de Skipr special vastgoed, voorjaar 2018.
