Wie is er verantwoordelijk voor het betaalbaar houden van de zorg? Dat was de centrale vraag tijdens het VGZ-Zorgdebat op 19 april in het VGZ-kantoor in Arnhem. De aanwezige patiënten, familieleden, zorgverleners en zorgverzekeraars kwamen tot een opvallende conclusie. De meeste vingers wezen naar de zorgaanbieders. In een stemming eindigden die – met bijna 40 procent – ver boven zorgverzekeraars, patiënten en politiek. De grootste gelduitgevers zijn de ziekenhuizen, zo vonden de meeste aanwezigen.
Dat moet anders. Maar hoe? Door efficiënter te werken, zegt een oud-verpleegkundige. Nu gaat er nog teveel geld naar suboptimale processen. “Er zijn teveel zorgverleners bij één patiënt betrokken. Met goede personeelsplanning zet je de juiste mensen op het juiste moment in. Het is bewezen dat je daarmee 10 procent aan loonkosten kan besparen. Moet je kijken hoeveel dat kan schelen op een miljoenenomzet van een ziekenhuis.” Als detacheerder van zorgpersoneel werkt ze mee aan projecten waar de financiering als het ware wordt omgedraaid. Ze raadt dat alle ziekenhuizen aan. “Kijk eerst wat je als zorgorganisatie een patiënt wilt bieden en pas daar je budget op aan.”
Eerste lijn
Substitutie van taken naar de eerste lijn kan veel opleveren, zegt Anna van Poucke, partner bij KPMG, omdat zo intensieve zorg kan worden voorkomen. Dan is het niet erg als er ziekenhuizen moeten sluiten, zolang dat maar verantwoord gebeurt. Zij benadrukt de rol van een casemanager, zoals een POH of een wijkverpleegkundige.
Maar er zijn ook voorbeelden dat de kosten toenemen, zegt zorgeconoom Xander Koolman. “Neem een anderhalvelijnscentrum, met een specialist naast de huisarts. Daar komen veel meer patiënten dan in het ziekenhuis, omdat de drempel lager is. En de specialist verwijst makkelijker door naar zijn ‘eigen’ ziekenhuis.” Zo belanden er onbedoeld nog meer mensen in de dure tweede lijn.
Gratis
Reumatoloog Deborah van der Stoep pleit er voor om het denken in hokjes los te laten, dus ook de scheiding eerste en tweede lijn. Maar ook het beeld van ‘geldwolven’ dat dokters en zorgverzekeraars van elkaar hebben. “We zullen samen op moeten trekken om de zorgkosten in toom te houden.” Zij bracht de stelling in dat ook patiënten en zorgverleners bij het financiële beleid moeten worden betrokken, anders voelen ze zich niet verantwoordelijk voor betaalbare zorg. Die stelling wordt unaniem gesteund. Verschillende ouders van gehandicapte en chronisch zieke kinderen wijzen er op dat er bij de patiënt nog een wereld valt te winnen. “Er heerst vaak het idee: als je ziek bent, is alles gratis. Maar patiënten moeten net zo goed hun iPad of hun schoenen kopen.” Er worden zelfs voorbeelden genoemd van patiënten die hun Ritalin via Marktplaats verkopen.
Betaalbaarheid
Het is aan de politiek, de patiënten en de zorgverzekeraars om druk te zetten op de ziekenhuizen, vindt Ivo Knotnerus, zelfstandig financieel controller. “De ziekenhuizen kunnen nog te makkelijk hun schouders ophalen over de betaalbaarheid van zorg. Hoofdlijnenakkoorden kunnen daar een beetje in sturen, maar de bal ligt vooral bij patiëntenorganisaties en verzekeraars.”
