AppleMark
Over zo’n 25 miljoenen euro aan subsidie van ZonMW blijven twijfels bestaan. Een onderzoek naar de procedures bij de subsidieverstrekker voor medisch-wetenschappelijk onderzoek heeft de schijn van belangenverstrengeling niet weg kunnen nemen. Dat schrijft minister Hugo de Jonge (VWS) in een brief aan de Tweede Kamer.
Onderzoeksprogramma Argos bracht in de uitzending van 30 september aan het licht dat leden van de commissie van ZonMw die subsidieaanvragen beoordeelt, zelf ook subsidieaanvragen bij ZonMw hadden ingediend. Een praktijk die in strijd is met de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De subsidieverstrekker zei zich toen niet te herkennen in de berichtgeving, maar erkende dat in één geval de eigen gedragscode Belangenverstrengeling onvoldoende was nageleefd. De gedragscode werd vervolgens ook aangescherpt.
25 miljoen
Uit de brief van minister De Jonge blijkt dat het in de periode 2010-2015 veel vaker voorkwam dat aanvragers van subsidies in de beoordelingscommissie zaten. ZonMw paste een uitzonderingsclausule in de gedragscode toe.
In deze periode werden in totaal 9700 aanvragen in gediend. Bij 144 aanvragen was sprake van directe betrokkenheid van een lid van de beoordelingscommissie. Het gaat om 3,5 procent van het totale toegekende subsidiebudget van 710 miljoen euro. Over bijna 25 miljoen euro blijven dus vraagtekens bestaan. Van de 144 aanvragen zijn er destijds 72 gehonoreerd.
Minister De Jonge stelt dan ook dat “in deze gevallen met terugwerkende kracht moet worden geconstateerd dat hierbij de schijn van belangenverstrengeling niet uitgesloten is”. Toch wil de minister niet de conclusie trekken dat er ook daadwerkelijk sprake is geweest van belangenverstrengeling.
“Er zijn immers meerdere checks and balances in het subsidieproces van ZonMw ingebouwd”, schrijft De Jonge. “Dit betreft bijvoorbeeld de werkwijze met onafhankelijke (inter)nationale referenten, een onafhankelijk commissievoorzitter, een commissie met gemiddeld tien leden, pre-advisering door commissieleden zonder enige betrokkenheid en het verlaten van de vergadering door commissieleden met enigerlei vorm van betrokkenheid.”
Aanscherping
Uit de door ZonMw aangeleverde documentatie blijkt dat sinds 2016 geen direct betrokkenen meer hebben deelgenomen aan de beoordelingscommissie. De uitzonderingsclausule in de gedragscode is sindsdien niet meer gebruikt. De minister vindt wel dat verdere aanscherping van de werkwijze en gedragscode noodzakelijk is om in de toekomst de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen.
ZonMw is volgens de minister al begonnen onder meer met het vergroten van de transparantie over beoordelingsprocessen. De gedragscode Belangenverstrengeling wordt samen met de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) geëvalueerd en aangescherpt.
