Controle op de uitgaven in de zorg valt of staat met tijdige, transparante financiële informatie-uitwisseling. Daar is nu geen sprake van. Zowel de manier waarop de minister van VWS de kosten aan de Tweede Kamer uitlegt als de manier waarop de burger de rekening gepresenteerd krijgt moet eenvoudiger en sneller.
Dit schrijft de Commissie Transparantie en Tijdigheid, die door minister Schippers in het leven is geroepen om duidelijkheid te scheppen over de kosten van medisch specialistische zorg en curatieve geestelijke gezondheidszorg.
In het huidige systeem voor het registreren en declareren van zorg is de schadelast van zorgverzekeraars leidend. Die schadelast wordt pas drie jaar na sluiting van het boekjaar definitief vastgelegd. Dat is te lang voor de overheid om het beleid aan te passen, stelt de commissie, die wordt voorgezeten door Micky Adriaansens, directievoorzitter van adviesbureau Twynstra Gudde, en waarin onder meer Bas Leerink, voorzitter raad van bestuur van Medisch Spectrum Twente, zitting heeft.
Voor de burger betekent het enerzijds dat het voor kan komen dat het eigen risico pas 2 jaar na een behandeling in het ziekenhuis bekend is, anderzijds wordt het voor de burger erg moeilijk om te volgen waarop opeenvolgende verhogingen van dat eigen risico zijn gebaseerd. Dit kan en moet snel anders, stelt de Commissie Transparantie en Tijdigheid.
Zorguitgaven anders definiëren
Om te zorgen dat de informatie over ziekenhuisgaven eerder en duidelijker bij de minister en de Tweede Kamer komt, stelt de commissie voor om deze anders te definiëren. Nu nog krijgt de minister achteraf informatie over de kosten die zorgverzekeraars hebben vergoed, de zogeheten schadelast. Beter zou zijn om de opbrengsten van zorgverzekeraars te gebruiken. Dat zijn de nominale premies, de vereveningsbijdragen en beschikbaarheidsbijdragen bij elkaar opgeteld.
Wanneer deze definitie wordt gebruikt voor de verantwoording, is de informatie over zorguitgaven al in september na afloop van het jaar beschikbaar en geeft die informatie een reëler beeld van de bedragen die voor rekening van de burger komen.
Volgens de commissie zou deze definitie ook beter aansluiten bij het beeld dat burgers hebben van zorguitgaven. “De nominale premie wordt immers door de burger zelf opgebracht en de bijdragen uit het vereveningsfonds worden betaald uit de inkomensafhankelijke bijdrage die de werkgevers betalen over het loon”, aldus de commissie.
Eenvoudiger declareren
Veel van de adviezen van de commissie gaan over de afspraken tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen over contracten en declaraties. Zo ziet de commissie dat afspraken in hoofdlijnen meestal voor de deadline van 12 november worden gemaakt, terwijl specifieke prijslijsten niet voor die datum afgesproken worden. De commissie wil deze deadline dan ook verplichten voor prijslijsten.
Declaratieprocessen kunnen volgens de commissie nog een professionaliseringsslag maken. “Over de termijn en de kwaliteit van de declaraties kunnen de zorgaanbieder en de zorgverzekeraar in de contracten onderling afspraken maken”, schrijft de Commissie Transparantie en Tijdigheid. “Aan het niet nakomen van afspraken kunnen consequenties verbonden worden, zoals een uiterste indieningstermijn om betalingen tegen het volle tarief te accepteren of het uitstellen van de bevoorschotting. Op tijd declareren kan ook positief beloond worden.”
De commissie ziet op dit gebied ook heil in de verdere ontwikkeling van horizontaal toezicht. In plaats van declaraties achteraf controleren, werken partijen daarbij samen om de rechtmatigheid van zorg en de kosten al aan het begin van het proces duidelijk te maken.
De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, Zorgverzekeraars Nederland en Nederlandse Federatie van UMC’s hebben als afgesproken dat in 2020 80 procent van de ziekenhuizen en UMC’s over zijn op horizontaal toezicht. De commissie adviseert op deze weg door te gaan en horizontaal toezicht ook voor de curatieve ggz te stimuleren.
Eigen risico
De commissie adviseert tot slot ook een eenvoudiger systeem voor het verrekenen van het eigen risico binnen de specialistische zorg. Het eigen risico zou moeten worden losgekoppeld van de wat cryptische dbc-systematiek. In plaats daarvan zouden handelingen die voor de patiënt herkenbaar zijn in rekening moeten worden gebracht, zoals spoedeisende hulp bezoek, polikliniekbezoek, dagopname, klinische opname, dure diagnostiek of een ingreep zonder opname. Dit moet er ook weer toe leiden dat de verantwoording van zorg beter aansluit bij de beleving van de burger, terwijl de kosten voor alle betrokken partijen eerder duidelijk zijn.
Demissionair minister Edith Schippers heeft het rapport van de Commissie Tijdigheid en Transparantie naar de Tweede Kamer gestuurd, maar laat een reactie op de aanbevelingen aan een nieuw kabinet.
