In 2008 telde Nederland ruim 171.000 mensen zonder ziektekostenverzekering. Hoewel de nieuwe Zorgverzekeringswet (Zvw) met onder meer een streng boetebeleid in 2006 is ingesteld om het aantal wanbetalers terug te dringen, is in 2008 het aantal wanbetalers van 1,9 procent gestegen naar 2,2 procent van de Nederlandse bevolking. Dit zijn de eerste conclusies die het Ministerie van VWS trekt in de Verzekerdenmonitor 2009.
Stijging wanbetalers
Het aantal wanbetalers is in 2008 met zestien gestegen tot 279.520, waarvan bijna 100.000 al drie jaar of langer te boek staan als wanbetaler. In de groep 70-plussers is een zeer sterke stijging zichtbaar; het aantal wanbetalers in deze leeftijdsgroep steeg met bijna 55 procent van 3.700 naar 5.720. Toch ligt het percentage 70-plussers dat structureel niet betaalt een stuk dan in andere leeftijdscategorieën. De meeste wanbetalers (148.000) zijn tussen de twintig en veertig jaar oud. Van de wanbetalers is 59 procent autochtoon en 41 procent allochtoon. Onder Antillianen en Arubanen is het percentage onverzekerden met vijftien procent het hoogst. In de grote steden wonen significant meer wanbetalers, met uitzondering van Utrecht.
VWS conpenseert wanbetaler
Vrij snel na de invoering van de Zorgverzekeringswet heeft het ministerie afspraken gemaakt met zorgverzekeraars om het aantal wanbetalers terug te dringen en te voorkomen dat wanbetalers door de zorgverzekeraars geroyeerd zouden worden en zodoende mee onverzekerd zouden raken. Bij een betaalachterstand aan de zorgverzekeraar van meer dan zes maanden, compenseert het ministerie de zorgverzekeraar. Deze regeling koste het ministerie € 160 miljoen. Dit bedrag wordt in de toekomst gedekt door bestuurlijke premies. Zorgverzekeraars echter voeren de druk om te betalen steeds hoger op, omdat het probleem nu nog niet is opgelost.
Minder onverzekerden
Door de invoering van het nieuwe zorgstelsel is het aantal onverzekerden gedaald. In eerdere jaren werd nog uitgegaan van ongeveer 240.000 onverzekerden, ongeveer evenveel als in de tijd van de oude Ziekenfondswet. Echter, dat aantal ligt aanzienlijk lager. Voor 2008 verwachten de verzekeraars dat zo’n 170.000 procent, ongeveer één procent van de bevolking, niet verzekerd is. Ruim de helft van het aantal onverzekerden bestaat uit twintigers en dertigers. Verder komen relatief veel onverzekerden uit nieuwe EU-lidstaten en de Verenigde Staten. Er is ook een duidelijk verschil tussen eerste- en tweede-generatieallochtonen: één procent van de tweede generatie is onverzekerd tegen 6,1 procent van de eerste generatie.
Vrijstelling op principiële gronden
Bijna 12.000 mensen zijn op principiële gronden vrijgesteld van het betalen van Zwv-premie. Zij moeten wel de AWBZ-verzekeringsgelden betalen. In plaats van een inkomensafhankelijke verzekeringspremie betaalt deze groep een vergelijkbaar bedrag. Dit kan worden aangewend door de bezwaarden wanneer toch kosten voor zorg worden gemaakt.
