De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft de definitieve ‘Leidraad gezamenlijke inkoop geneesmiddelen voor de medisch-specialistische zorg’ gepresenteerd. Ziekenhuizen en zorgverzekeraars kunnen hun slagkracht vergroten door gezamenlijk geneesmiddelen voor medisch-specialistische zorg in te kopen en daartoe biedt de ACM veel ruimte.
ACM verwacht dat door gezamenlijke zorginkoop lagere prijzen voor geneesmiddelen en betere voorwaarden kunnen worden bedongen. “De concurrentieregels bieden daar ruimte voor.” In april bracht ACM de voorlopige leidraad uit en konden belangstellenden reageren. ACM organiseerde ook rondetafelgesprekken met zorgverzekeraars en ziekenhuizen om te toetsen of de leidraad inkopers voldoende handvatten biedt om in de praktijk toe te passen.
In de definitieve versie heeft ACM de leidraad op een aantal punten verduidelijkt. Zo vroegen verschillende partijen zich af of de leidraad ook geldt voor samenwerking die verder gaat dan de inkoop van geneesmiddelen. Dat is niet het geval. Als ziekenhuizen en zorgverzekeraars plannen ontwikkelen die meer omvatten, en bijvoorbeeld ook over de vergoeding van zorg of selectieve inkoop gaan, zullen zij aanvullend moeten kijken of die onderdelen passen binnen de concurrentieregels.
Concurrentiegevoelige informatie
Om te waarborgen dat de inkoopregeling zich beperkt tot gezamenlijke inkoop van geneesmiddelen, is het volgens de ACM “van belang dat de informatie-uitwisseling tussen de deelnemers aan het inkoopverband niet verder gaat dan nodig is voor de gezamenlijke inkoop”. Bovendien moeten er afdoende waarborgen zijn om rechtstreekse uitwisseling van concurrentiegevoelige informatie tussen de deelnemende partijen te voorkomen.
De inkoopsamenwerking mag ook niet tot doel hebben de concurrentie te beperken. Afspraken tussen concurrenten over verkoopprijzen of over de verdeling van de markt, voor medisch-specialistische zorg of die voor zorgverzekeringen, zijn niet toegestaan. Dat betekent dat gezamenlijk inkopende ziekenhuizen onderling geen afspraken mogen maken over hun inzet bij de onderhandelingen met zorgverzekeraars over de vergoeding van geneesmiddelen. Zorgverzekeraars die gezamenlijk geneesmiddelen inkopen mogen ook niet onderling afspreken hoeveel van de bedongen korting zij wel of niet doorgeven aan hun verzekerden.
Vuistregels
In de leidraad staan drie vuistregels waaraan inkopers moeten voldoen bij gezamenlijke inkoop. Ten eerste mogen de kosten van de gezamenlijk ingekochte geneesmiddelen niet meer dan een beperkt deel zijn van de totale kosten van het ziekenhuis of zorgverzekeraar. Ten tweede moet een inkoopcombinatie toegankelijk zijn voor andere inkopers. De derde vuistregel is dat het eenvoudig moet zijn om weer uit een inkoopcombinatie te stappen.
Ook buiten deze vuistregels is samenwerking tussen inkopers mogelijk. “Als hun gezamenlijk marktaandeel gering is, is het niet waarschijnlijk dat de gezamenlijke inkoop negatieve gevolgen voor de concurrentie heeft”, stelt de ACM. Om te beoordelen of de samenwerking past binnen de algemene concurrentieregels, kan een eigen uitgebreide analyse van de inkoopsamenwerking nodig zijn. Marktpartijen zullen dan nader moeten onderzoeken of de samenwerking nadelige effecten op de concurrentie met zich meebrengt. En, als dat het geval is, of de positieve gevolgen van de samenwerking dan opwegen tegen de nadelige gevolgen voor de concurrentie.
Farmaceutische industrie
Bestuursvoorzitter Chris Fonteijn sprak woensdag op een bijeenkomst op het ministerie van VWS over de definitieve leidraad gezamenlijke inkoop geneesmiddelen. Hij zei dat de ACM vanwege de sterke positie van de farmaceutische industrie ging kijken naar de ruimte die de concurrentieregels bieden voor samenwerking aan de inkoopkant. Fonteijn constateerde dat ziekenhuizen en zorgverzekeraars wel willen, maar terughoudend zijn vanwege ACM. “Dat zou betekenen dat wij een blokkade vormden voor goedkopere geneesmiddelen. Vandaar dat we deze leidraad hebben opgesteld.”
