De maatregelen in het Nationaal Preventieakkoord gaan lang niet ver genoeg. Dat stellen verschillende deskundigen in het aprilnummer van Skipr magazine. Om de toenemende chronische ziektelast en daarmee samenhangende zorgkosten een halt toe te roepen, moet leefstijlgeneeskunde een prominentere plek krijgen in de spreekkamer én daarbuiten.
Staatssecretaris Paul Blokhuis (VWS) presenteerde in november 2018 het Nationaal Preventieakkoord, waarin het kabinet een visie formuleert op het terugdringen van roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik. Nederland zet in 2040 ‘veel meer in op preventie en minder op zorg’, een gezonde leefstijl staat voorop. Direct kwam er kritiek op het preventieakkoord, nota bene van veel ondertekenaars ervan. Zij vinden dat de maatregelen die het kabinet voorstelt niet ver genoeg gaan, en worden in deze mening bevestigd door een quickscan van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Opleiding
In het akkoord is veel te weinig aandacht voor sociaaleconomische gezondheidsverschillen, zegt directeur Patricia Heijdenrijk van landelijk expertisecentrum Pharos. “We moeten ervoor zorgen dat we allemaal een gezonde leefstijl kunnen nastreven, ongeacht opleiding of inkomen”, aldus Heijdenrijk. “Voorlopig is dat niet het geval. Hoger opgeleide mensen zijn de afgelopen decennia minder gaan roken en gezonder gaan eten, maar lager opgeleiden niet.”
Schulden
Als iemand door schulden geen geld heeft om gezond voedsel te kopen en door de inkomenssituatie ook nog eens stress ervaart, heeft verandering van alleen het voedingspatroon geen zin. De Pharos-directeur vindt dat de aanpak van schulden moet worden opgenomen in de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI), een concrete maatregel die is opgenomen in het Nationaal Preventieakkoord.
Geen kerntaak
Vanuit de GLI krijgen mensen met overgewicht en een verhoogd gezondheidsrisico hulp bij het aanpassen van hun leefstijl. De maatregel wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Goed nieuws, maar er zitten haken en ogen aan de GLI. Zo willen de huisartsen, die een regierol krijgen toebedeeld in het inkopen en contracteren van leefstijlinterventies. Veel huisartsen vinden het gereserveerde bedrag te laag of willen de verantwoordelijkheid voor de GLI simpelweg niet op zich nemen omdat zij leefstijl niet zien als hun kerntaak.
Preventiefundament
Volgens critici doet de overheid veel te weinig aan preventie en verandering van leefstijl. Om die reden zetten sommige zorgverzekeraars zelf stappen. Menzis vergoedt de GLI ook voor mensen die niet aan alle voorwaarden voldoen, maar kampen met een licht verhoogd gewichtgerelateerd gezondheidsrisico en een minimapolis hebben afgesloten. Bovendien maakt de verzekeraar met aan aantal gemeenten in het zogeheten preventiefundament afspraken over het verbinden van het sociale met het medische domein.
Omschakeling
Ook individuele artsen maken zich sterk voor meer aandacht voor leefstijl. Zo pleit de Vereniging Arts en Leefstijl voor een gezonde leefstijl als medicijn. Voorzitter Tamara de Weijer, in het dagelijks leven huisarts, heeft een boek geschreven over gezond eten. Diabetoloog Hanno Pijl heeft inmiddels zelfs meerdere boeken op zijn naam staan over het terugdringen of zelfs genezen van diabetes type 2 door een gezonde leefstijl.
Als het aan Pijl ligt komt er een omschakeling van ziekenzorg naar gezondheidszorg. “Ons zorgsysteem is zo ingericht dat we ziek worden en vervolgens naar de dokter gaan, die het probleem voor ons oplost door ons pillen te geven.” Het is volgens Pijl een illusie te denken dat pillen gezondheidsproblemen oplossen. “Natuurlijk werken die pillen wel een beetje, maar ze bestrijden het probleem niet maar de symptomen.”
Economie
Wat Pijl betreft worden mensen zelf verantwoordelijk voor het behouden of verbeteren van hun gezondheid. De arts krijgt een rol als adviseur, die meedenkt over wat mensen het beste kunnen doen om hun gezondheidsproblemen op te lossen. Om dit mogelijk te maken, pleit de diabetoloog voor aanpassing van het zorgsysteem: “Er moet een economie ontstaan rondom het gezond houden van mensen, naast het behandelen van zieke mensen.” Dat zou volgens hem veel kostenefficiënter kunnen zijn dan het huidige zorgstelsel.
Lees het artikel ‘Liever leefstijl dan medicijnen’ in Skipr magazine 04, april 2019.
