AppleMark
Met het oog op een toenemende zorgbehoefte, hogere kosten en een krappe personele bezetting zoeken steeds meer beleidsmakers hun heil in efficiëntie. Of zorg efficiënt wordt ingezet is echter moeilijk te meten. In Europa staat het meten van deze efficiëntie nog in de kinderschoenen. Dat blijkt uit internationaal onderzoek van de Expert Group on Health Systems Performance Assessment (HSPA), die onder verantwoordelijkheid van de Europese Commissie valt.
De expertgroep HSPA ziet in veel Europese landen dat de zorg voor vergelijkbare opgaven staat. De zorgkosten stijgen door vergrijzing en een toename van chronische aandoeningen, maar ook door de kostbare ontwikkelingen van nieuwe technologieën en geneesmiddelen. Beleidsmakers staan voor de moeilijke taak om de zorg goed en toegankelijk te houden en tegelijkertijd de overheidsuitgaven in de hand te houden.
Volgens de HSPA heerst momenteel onder beleidsmakers en onderzoekers de consensus dat een deel van de zorguitgaven beter ingezet zou kunnen worden, zonder dat het ten koste gaat van de toegankelijkheid en de kwaliteit. Overheden in Europa zijn in toenemende mate op zoek naar manieren om deze efficiëntieslag in de zorg te maken, maar dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan.
Meten
Het begint al met het meten van de efficiëntie van zorg. Volgens de expertgroep is de relatie tussen de inzet van zorg en de uitkomsten voor de gezondheid complex en onderhevig aan een veelheid aan invloeden van binnen en buiten de zorg. Dat maakt het moeilijk om het effect van specifieke beleidsmaatregelen te meten en te vergelijken. Ook de prestaties van verschillende onderdelen van de zorg zijn moeilijk te meten en te vergelijken omdat de beschikbare gegevens hierover zeer beperkt zijn.
Uit het onderzoek blijkt dat er niet één enkele gegeven is dat voldoende aangeeft of een onderdeel van de zorg efficiënt is of niet. Indicatoren belichten altijd maar een deel van het zorgproductieproces. Dat zou volgens de expertgroep ruiterlijk moeten worden erkend. Gegevens zouden ook altijd in elkaars context moeten worden gelezen.
Tussen de landen in Europa bestaan aanzienlijke verschillen in de wijze waarop efficiëntie wordt gedefinieerd. In veel landen staan meetmethode nog in de kinderschoenen, met een gebrek aan data als belangrijkste beperking. Veel data gaan voornamelijk over ziekenhuiszorg. Het goede nieuws is volgende HSPA dat een goed deel van de Europese landen deze beperkingen inzien en een begin hebben gemaakt met het verbreden van de scope van hun efficiëntie-analyses naar de eerstelijnszorg en de langdurige zorg. Dat moet ze ook in staat stellen om te bepalen of er een te groot beroep op de ziekenhuiszorg wordt gedaan.
Basis
Een ‘one-size-fits-all’ oplossing is volgens de expertgroep misschien lastig te vinden, maar zou ook contraproductief kunnen uitpakken. Een foute interpretatie van indicatoren ligt op de loer. Toch is het de moeite waard om een gemeenschappelijke basis te leggen voor efficiencyonderzoek. Dat zou de betrouwbaarheid van de uitkomsten zeer ten goede komen en de toepasbaarheid van het onderzoek in verschillende landen sterk verbeteren.
Uit het onderzoek blijkt dat landen in Europa wel het belang zien van een sterke overheidsstructuur die de verantwoording van beleidsmaatregelen garandeert. Door heel Europa heen zijn beleidsmakers bezig om informatie over de efficiëntie van zorg toegankelijk te maken voor burgers. Zo moeten ook zij zich bewust worden van het belang van efficiënte zorg.
De HSPA ziet mogelijkheden voor de landen in Europa om hun instrumenten en methodes voor efficiencyonderzoek aan te scherpen en om de uitkomsten in te zetten bij de besluitvorming. Belangrijk is een inzet op het verbeteren en specificeren van de data zowel over zorgkosten als over de uitkomsten van zorg. Het bereik van efficiencyonderzoek moet veel breder zijn dan de ziekenhuiszorg. Tot slot moet de informatie en communicatie over de uitkomsten van efficiencyonderzoek op een zo breed mogelijk publiek worden ingezet, van zorgmanagers en beleidsmakers tot burgers en zorgprofessionals, aldus de onderzoekers.
