AppleMark
Langer dan drie maanden zoeken naar een arts of verplegend personeel is voor ziekenhuizen steeds meer regel dan uitzondering. Inmiddels is 28 procent van de patiëntgebonden banen ‘moeilijk vervulbaar’. Dat blijkt uit een analyse van de jaarverslagen van 78 ziekenhuizen door inkoopcoöperatie Intrakoop.
Het aantal moeilijk vervulbare vacatures, waarbij het drie maanden of langer duurt om een geschikte kandidaat te vinden, steeg afgelopen jaar met 39 procent naar 1360. Ook het totaal aantal vacatures steeg, met 9,4 procent naar 8.095. Bij meer dan de helft daarvan (58 procent) gaat het om patiëntgebonden banen. Ziekenhuizen lossen het personeelstekort vaak op door externe krachten in te huren, maar die zijn relatief duur. Bovendien kan onderbezetting een verklaring zijn voor een lichte stijging in het verzuim, een trend die al vijf jaar zichtbaar is. Lag het verzuim in 2014 nog op 4,2 procent, inmiddels is dat 5,2 procent.
Groeiende kosten
Het personeelstekort is één van de grootste knelpunten voor ziekenhuizen die naar voren komt uit een analyse van Intrakoop, Verstegen accountants en Marlyse-Research. Zij bekeken alle 78 beschikbare jaarverslagen (93 procent van de Nederlandse ziekenhuizen, het UMCG is de voornaamste afwezige). Daar blijkt ook uit dat de kosten per patiënt stijgen. Enerzijds worden er minder patiënten opgenomen en daalt het aantal opnamedagen. Anderzijds lopen de patiëntgebonden kosten, zoals medicijnen, bestralingsmiddelen en dialysebenodigdheden, op met 7,5 procent naar 5,5 miljard euro. Deels is dat te verklaren door nieuwe, dure technologie zoals robotchirurgie. Het is dan ook zaak scherp te blijven op de inkoop. Om de groeiende kosten per patiënt te drukken is het van groot belang om de krachten te bundelen, stelt Mike Lankhorst van Marlyse-Research, die meeschreef aan de analyse. “Zorgorganisaties laten marktmacht liggen als ze niet meer samen inkopen.”
Financieel gezond
Ondanks het nijpende personeelstekort en de stijgende kosten staat de sector er als geheel financieel goed voor volgens de analisten. Van de 78 onderzochte ziekenhuizen schreven zes rode cijfers, vooral door incidentele oorzaken. Zo investeerde Maastricht UMC – het enige academisch ziekenhuis met een negatief resultaat – fors in digitalisering. Ook ziekenhuizen die nieuwbouw hebben gepleegd en leningen hebben afgesloten op een ongunstig moment staan er minder goed voor. Een rente van 4,5 procent kan dan zwaar op de kosten drukken. Toch zijn dit uitzonderingen. Het eigen vermogen is opgelopen tot 6,9 miljard euro en de ziekenhuissector als geheel staat er financieel beter voor dan een jaar geleden, staat in de analyse.
De gezonde financiële positie van de ziekenhuizen staat in contrast met de faillissementen van MC Slotervaart en IJsselmeerziekenhuizen, waar veel aandacht naartoe ging. Om dergelijke debacles in de toekomst te voorkomen, hamert prof. dr. Richard Janssen in zijn voorwoord op een goede verhouding met de zorgverzekeraars. Zij worden als betalende partij geconfronteerd met duurdere medicijnen en behandelingen en zullen dus druk houden op de tarieven. Een grote wederzijdse afhankelijkheid met de zorgverzekeraar versterkt de positie van het ziekenhuis en verkleint de kans op financiële problemen.
Doelstelling
Het rooskleurige beeld dat de analisten schetsen ten spijt, betwijfelen ze toch of de doelstelling uit het hoofdlijnenakkoord haalbaar is. Daarin staat een ambitieus doel: 0 procent groei van de uitgaven aan medisch-specialistische zorg in 2022. Intrakoop schat in dat het nog een hele klus wordt om dat te halen, zeker als er geen oplossing komt voor de krapte op de arbeidsmarkt.
