Driekwart van de medicijntekorten in Nederland verdwijnt als minister Bruins (VWS) fabrikanten en groothandels verplicht van alle geneesmiddelen extra voorraden aan te leggen van vierënhalf à vijf maanden.
Daarmee zou het probleem van de tekorten binnen twee jaar voor het grootste deel zijn opgelost, stelt adviesbureau Gupta Strategists in een vertrouwelijk conceptadvies. Het bureau is afgelopen voorjaar door Bruins gevraagd onderzoek te doen naar de beste oplossing voor de medicijntekorten. Deze maand stuurt Gupta de minister het definitieve rapport.
Recordaantal meldingen
Reden voor het onderzoek is het aanhoudende tekort van geneesmiddelen. Het aantal meldingen van leveringsproblemen steeg vorig jaar naar een nieuw record: van 536 in 2017 naar 1390, aldus het Meldpunt Geneesmiddelentekorten en –defecten, dat is opgezet door IGJ en CBG (College ter Beoordeling van Geneesmiddelen)
Plaats in keten
“De beste plaats in de keten [om de voorraden aan te houden] is afhankelijk van het soort product”, schrijft Gupta: “Patentbeschermde producten bij de producent, patentvrije generieke middelen bij de groothandel.” Dat betekent dat een deel van de kosten van de extra voorraden bij de farmaceutische industrie komt te liggen en een deel bij de groothandels.
Tientallen miljoenen euro’s
Gupta schat dat de extra opbouw van de voorraad de geneesmiddelenfabrikanten jaarlijks 40 tot 50 miljoen euro kost en de groothandels (voor de patentvrije middelen) 30 à 40 miljoen per jaar. Bruins kan de farmaceutische industrie verplichten die voorraden aan te leggen: in de Geneesmiddelenwet staat dat zij voldoende voorraad moeten aanhouden, maar de minister kan met een kleine aanpassing het aantal maanden vastleggen.
Groothandels moeten grote magazijnen bouwen of huren. Ze hebben nu een voorraad van slechts twee à drie weken. De kosten van 30 à 40 miljoen euro kunnen via een omweg worden gefinancierd door de premiebetaler: zorgverzekeraars bieden de fabrikanten ongeveer tien cent per doosje extra, waarna zij dat geld doorgeven aan de groothandel.
Productie opvoeren
De opbouw van de extra voorraden bij de groothandels en fabrikanten duurt anderhalf à twee jaar, schat Gupta. Dat komt omdat er niet alleen opslagruimten moeten worden gebouwd of gehuurd, maar ook moeten fabrikanten hun productie opvoeren – terwijl die productiecapaciteit vaak vele maanden vooruit is gepland.
Deels terugdringing
Voor twee typen geneesmiddelen zijn de tekorten slechts deels terug te dringen. Medicijnen met een beperkte houdbaarheid kunnen niet langer dan twee of drie maanden langer worden bewaard. Ook voor nieuwe medicijnen is de opbouw van extra voorraad moeilijker, omdat fabrikanten in het begin vaak al aan hun maximale productiecapaciteit zitten en soms opstartproblemen hebben. Bovendien kunnen ze in de beginfase worden geconfronteerd met onverwacht grote vraag.
Aanbestedingsbeleid deel oorzaak
Opvallend is dat Gupta in het conceptadvies schrijft dat een van de oorzaken van de medicijntekorten “het door zorgverzekeraars gevoerde aanbestedingsbeleid is”. Het ministerie van VWS heeft altijd ontkend dat de lage prijzen voor generieke geneesmiddelen in Nederland de schaarste veroorzaken. Het aanbestedingsbeleid leidt volgens Gupta “met enige regelmaat (onbedoeld) tot dominante marktposities die in geval van tekorten niet opgevangen kunnen worden door andere aanbieders”.
