Het was één van de uitkomsten van het onderzoek dat FWG deed in aanloop naar de Dag van het werkplezier in de zorg afgelopen januari. De aandacht die deze zorgmedewerkers van het bestuur krijgen geven zij een 4.3. Het hoogste cijfer krijgen de eigen teamleden: van hen krijgen zorgmedewerkers naar eigen zeggen de meeste aandacht. Je zou het op het eerste oog een vrij logische cijferreeks kunnen vinden. Hoe dichterbij, hoe meer aandacht. Tegelijkertijd zijn deze cijfers ook een eyeopener. In een tijd waarin zorgorganisaties zoeken naar manieren om medewerkers te behouden blijft veel verbeterpotentieel onbenut.
Luisteren
Onderzoek van IZZ laat zien dat de relatie met de leidinggevende één van de belangrijkste factoren is bij het voorkomen van uitputting (Ten Arve, A (2022). Zuurstof voor zorgprofessionals. Uitgeverij auteurscollege). Ook voor behoud van zorgmedewerkers is de rol van de leidinggevende van groot belang. Het landelijk uitstroomonderzoek van Regioplus laat zien dat één op de vijf vertrekkende medewerkers gebleven zou zijn wanneer de leidinggevende beter met hen zou communiceren en/of naar hen zou luisteren.
Investeren in relatie
Toch kijken zorgorganisaties vaker naar interventies op het niveau van de individuele zorgmedewerker, denk aan leefstijlactiviteiten of weerbaarheidstrainingen. En dat terwijl − met het oog op verzuim en verloop − investeren in de relatie met de leidinggevende veel zinvoller is. De meest effectieve vorm van leiderschap is die waarin een omgeving gecreëerd wordt waarin zorgmedewerkers mee mogen beslissen en invloed uitoefenen. Wanneer leidinggevenden zorgmedewerkers een hoge mate van feedback, invloed op beslissingen of werk-privé steun geven verbetert de vitaliteit tot wel 47 procent.
Een beïnvloede factor in de zorg is echter de ontwikkeling waarbij de leidinggevenden een steeds grotere span-of-control krijgen. In veel teams in de zorg zitten 50 tot 100 zorgmedewerkers. Een team groter dan negen zou al leiden tot relationeel verlies, wat leidt tot afname van ondersteuning en daarmee verminderde inzet.
Onderdeel van cultuur
Toch kan de leidinggevende ook in een team met veel medewerkers een grote invloed uitoefenen door aandacht te geven. De makkelijkste manier is om ‘aandacht’ een vanzelfsprekend onderdeel te maken van de cultuur van het team. Bespreek bijvoorbeeld in ieder teamoverleg een thema dat gaat over het verbeteren van werkomstandigheden. Waar krijg je energie van en waar loop je op leeg? Denk aan het verminderen van werkdruk, roosteren of fysieke arbeidsomstandigheden. Bespreek met elkaar mogelijke oplossingsrichtingen en betrek ondersteunende afdelingen bij het oplossen van vraagstukken die je niet direct als team kan oplossen. Bij een gehandicaptenzorgorganisatie nam het verzuim door deze aanpak zelfs af van 16 naar 3 procent.
Dus leidinggevenden: benut het potentieel dat er ligt om zelf invloed uit te oefenen op het verzuim en verloop. Start klein, dat kan al een groot effect opleveren.
Mieke van der Biezen
Senior onderzoeker Werken in de zorg bij Stichting FWG, auteur van het FWG Trendrapport Gehandicaptenzorg
Anouk ten Arve
Programma manager Gezond werken in de zorg, Stichting IZZ, auteur boek Zuurstof voor Zorgprofessionals.