Problemen in de zorg voor niet-westerse allochtonen zijn vaak terug te voeren op niet passende reacties van zorgverleners op een lage Nederlandse taalbeheersing, misverstanden door verschillen in verwachtingen van de zorg en vooroordelen en stereotypen bij zorgverleners.
Hoe anders zou het zijn als zorgverleners meer aandacht zouden hebben voor de wensen en behoeften van de niet-westerse allochtoon. In de marketing wordt veel geïnvesteerd om achter de wensen en behoeften van potentiele klanten te komen. Het aantal niet-westerse allochtonen (meer dan 12 procent van de bevolking) maakt het interessant om zorgaanbieders te stimuleren zich meer te verdiepen in dit marktaandeel.
Afwijken van de norm kan de zorgorganisatie in problemen brengen. ‘Zorg op maat’ betekent echter dat je moet luisteren naar de wensen en behoeften van de patiënt. Bij laaggeletterden en kwetsbare ouderen levert het streven naar zorg op maat in combinatie met de complexe declaratieregels problemen op, is de redenering.
Half uur
Dat hoeft niet het geval te zijn, zegt Dr. Jos van Campen van MC Slotervaart in Amsterdam. Hij trekt standaard een half uur uit voor een laaggeletterde patiënt en maakt bovendien gebruik van een professionele tolk. Die extra aandacht is nodig om de juiste diagnose te kunnen stellen door goed en rechtstreeks met de patiënt te communiceren.
Zijn poli staat nu bekend als de ‘migrantenpoli’. Door het tonen van respect en vertrouwen delen de patiënten veel meer informatie met de dokter. Zij hebben dan geen behoefte meer om een eigen arts of alternatieve vertrouweling te raadplegen. Deze manier van werken levert ook meer informatie op over diverse ziektebeelden die vaker voorkomen bij bepaalde etnische groepen. Diabetes en hart- en vaatziekten komen vier keer vaker voor bij Hindoestanen en Marokkanen dan onder Europeanen. Dementie onder niet-westerse allochtonen komt vaker voor, maar wordt door onvoldoende achtergrondkennis niet tijdig ontdekt. Gemakshalve wordt aangenomen dat er sprake is van een taalprobleem.
Terugverdiend
Gelukkig komen de ziekenhuizen in de grote steden tot andere inzichten en wordt nu zelfs wetenschappelijk onderzoek gedaan, bijvoorbeeld naar medicijngebruik bij bepaalde etnische groepen, maar ook naar de verschillen tussen mannen en vrouwen. Die extra tijdsinvestering wordt gemakkelijk terugverdiend, zegt Campen, omdat er minder hoeft te worden geëxperimenteerd en omdat de patiënt een veel tevredener gevoel heeft bij de behandeling.
Deze succesvolle aanpak wordt nu ook overgenomen door het Erasmus MC en het Havenziekenhuis te Rotterdam. Door deze manier van communiceren en bejegenen wordt minder afgegaan op vooroordelen en/of stereotypen. Altijd navragen, nooit aannemen (ANNA) is het devies. Dat navragen levert openhartige gesprekken op, zelfs over gevoelige onderwerpen.
Voorlichtingsproject
Het zorgstelsel in Nederland verandert in hoog tempo. Voor laaggeletterden en kwetsbare ouderen is dat niet bij te houden. Vandaar dat het Ministerie van VWS gestart is met een groot voorlichtingsproject om iedereen te informeren over de veranderingen in de zorg.
IederIn coördineert deze voorlichting. Via het Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten (NOOM) hebben in een jaar tijd tot nu toe meer dan 9.000 (oudere) migranten aan de voorlichting deelgenomen. De behoefte is groot. De voorlichting wordt verzorgd door getrainde vertrouwenspersonen uit eigen kring.
Door goede informatie te verstrekken die aansluit bij de belevingswereld van de diverse niet-westerse allochtonen, worden ze bewust gemaakt van het probleem. Daardoor zijn ze beter in staat om zelfredzaam te worden en leren ze beter de juiste weg naar zorg te vinden
Meer aandacht
Het mes snijdt dus aan twee kanten. Niet-westerse allochtonen worden beter geïnformeerd over wat de zorgmogelijkheden in Nederland zijn. Aan de andere kant moeten zorgverleners meer aandacht hebben voor de wensen en behoeften van de niet-westerse allochtoon. Zorg op maat betekent immers dat elke patiënt uniek is en de behandeling verdient die bij hem of haar past.
Als deze werkhouding breed zou worden gedragen, gaan de zorgkosten sterk omlaag. Het uitproberen van een behandeling of een medicijn komt te vervallen. Altijd navragen, nooit aannemen, bespaart zorgkosten.
Freddy May
Coördinator NOOM
———————
Binnen Voor(t)gaan in Verandering spreken eindverantwoordelijken, in en rondom de zorg, zich uit over het belang van diversiteit in relatie tot kwaliteit & innovatie van zorg en werkgeverschap. Dit doen zij in statements waarvan korte films zijn gemaakt. Deze films zullen de komende maanden via Skipr worden getoond en ook via voortgaaninverandering.nl. De films zijn een vervolg op het boek met de gelijknamige titel waarin Thijs Vink en Jan Booij veertien eindverantwoordelijken en opinieleiders interviewden over dit thema.