Een hoge bloeddruk is de belangrijkste oorzaak van hart en vaatziekten. Omdat mensen het niet merken wanneer de bloeddruk te hoog is, wordt deze aandoening ook wel de’‘silent killer’ genoemd. Deze killer is echter niet alleen stil, we blijken er ook te vaak blind voor. Met alle persoonlijke én maatschappelijke gevolgen van dien.
Onderzoek toont aan dat van mensen tussen de 30 en de 70 jaar maar liefst een derde een te hoge of verhoogde bloeddruk heeft. Vier op de tien van hen zijn zich niet bewust van die te hoge of verhoogde bloeddruk. Rekenend met CBS cijfers zijn dat zijn 1,2 miljoen Nederlanders. Van de mensen die het wel weten is de helft niet goed gecontroleerd of niet goed behandeld. Als je dat optelt bij die 1,2 miljoen gaat het dus grofweg om 2 miljoen Nederlanders tussen de 30 en de 70 die, bewust of onbewust, risico lopen.
Een te hoge bloeddruk leidt tot aandoeningen die behoren tot de top 10 van ziekten met de meeste verloren levensjaren. Denk aan beroerten, hartinfarcten, hartfalen. Deze ziekten veroorzaken, naast menselijk leed, omvangrijke maatschappelijke kosten: 6,5 miljard, ongeveer 7,5% van de zorgkosten.
Gelukkig kunnen we voor een aanzienlijk deel zelf regie nemen op het beperken van deze risico’s. Laten we bloeddruk meten de gewoonste zaak ter wereld maken. De Hartstichting voert campagne om bloeddruk meten normaal te maken. Dit kunnen mensen zelf heel eenvoudig thuis doen, of tijdens het winkelen.
Leefstijlverandering
Mensen met een fors te hoge bloeddruk komen in de medische molen terecht. Het grootste deel echter van mensen met een verhoogde bloeddruk zit niet aan de kritische grens waarbij medicijnen nodig zijn. De eerste stap is dan een gezonde leefstijl. Minder zout en suiker, meer groenten, meer bewegen en afvallen. Die factoren hebben onmiskenbaar effect. Maar leefstijlverandering is niet gemakkelijk. Adviezen alleen blijken onvoldoende: gerichte coaching is nodig. De huisarts heeft niet de financiële mogelijkheden (en tijd) om zich grondig met deze doelgroep bezig te houden. Dat hoeft gelukkig ook niet. Er is laagdrempelige ondersteuning, gewoon in de eigen huiskamer, op de smartphone of in groepscoaching.
Ongezonde prikkels domineren het westerse leven. Zout of zoet voedsel, gemakkelijk en snel in plaats van bewegelijk en gezond. Zo sluipt de hoge bloeddruk onopgemerkt ons leven in. Dit kunnen we voor zijn. Mensen met een nauwelijks hoge bloeddruk kunnen die optimaal houden door gebalanceerd te leven. Zij die een enigszins hoge bloeddruk hebben en daar via meting achter komen, hoeven niet direct naar de huisarts maar kunnen via leefstijlprogramma’s zelf regie nemen. Blijkt de bloeddruk (bij herhaalde metingen) toch ernstiger verhoogd, dan is het medische pad uiteraard de gangbare weg.
Belangrijk is dat de zorg niet onnodig belast wordt. Bewustwording moet dus niet leiden tot onnodig huisartsbezoek, als de bloeddruk niet over de medische grens heengaat. Dat betekent dat we deze zeer zinvolle vorm van preventie buiten de zorg om zouden moeten financieren. Daar zit de uitdaging, maar het is zeker niet onmogelijk. Het vergt wat omdenken en lef.
Preventie verdient zich terug
In Nederland gaat, afhankelijk van je rekenwijze, tussen de 80 en de 100 miljard naar de curatieve zorg. Mensen beter maken die al ziek zijn. Kijken we naar preventie, dan is daar slechts enkele tientallen miljoenen voor beschikbaar. Die verhouding moet keren.
Preventie verdient zichzelf overigens terug. Als de helft van de Nederlanders een gezonde bloeddruk zou bereiken, kan dat richting 2030 bijna 100.000 hart en vaatpatiënten schelen. Een collectieve bloeddrukverlaging van 2 mmHg kan jaarlijks zo’n 1500 sterfgevallen schelen en kan 6.000 nieuwe gevallen van hart- en vaatziekten voorkomen. Daarmee kunnen de zorgkosten naar schatting 230 miljoen euro per jaar dalen. Een publiek-privaat samenwerkingsverband van een aantal partijen zou een gedegen ‘voorzorg’ programma kunnen vormgeven voor een fractie van dit te besparen bedrag.
Schep als overheid bijvoorbeeld de mogelijkheid om een soort ‘revolving fund’ te creëren voor preventie en geef dit samenwerkingsverband de ruimte en steun om te laten zien dat het rendabel kan worden georganiseerd. Een betere kwaliteit van leven kan zorgkostenbesparingen opleveren, die deels worden aangewend om het fonds in stand te houden. Daarmee kan je in de doorontwikkeling investeren zodat de aanpak steeds beter wordt en het gezondheidsrendement groter. Preventie als financieel model. Het is maar een idee.