Iedere arts heeft maar één doel: patiënten genezen. Hij heeft er een eed voor afgelegd waarin ook zijn ambtsgeheim staat, en beloftes over zijn beroepsuitoefening en opleiding. Maar in de zorg werken meer mensen dan artsen alleen. Waar zijn zij aan gehouden? Ik pleit voor een bankierseed, of beter een ‘zorgeed’ voor iedereen die in de zorgsector werkt.
Ik geloof in de kracht van het afleggen van een gelofte. Als een beroepsgroep hardop uitspreekt zich collectief verantwoordelijk te voelen voor elkaars gedrag, ontstaat een cultuur waarin je elkaar daar ook aan houdt. Advocaten doen dat onderling ook, met gedragsregels en een Orde van Advocaten die toeziet op de naleving, zoals de KNMG dat doet voor artsen. In de financiële sector is er al langer een corporate governance code, maar dat soort codes ziet meestal alleen op het gedrag van bestuurders en toezichthouders.
Beter functioneren
Na de misstanden in de financiële sector en de daaruit volgende bankencrisis wisten de beleidsmakers het ook niet meer. Hoe kregen ze bankiers weer terug in hun rol van de dienstverlener die ze toch in eerste instantie zijn? Naast het invoeren van betere controlemechanismen en strengere maatregelen tegen misbruik werd de bankierseed ingevoerd voor zo’n beetje iedereen in de bancaire sector. Ook de IT-er en de marketeer, feitelijk nauwelijks bankier, moeten zich op die manier bewust worden van hun verantwoordelijkheid, en zich realiseren dat ze hun hele beroepsgroep vertegenwoordigen in alles wat ze doen. En dat ze op hun manier dus ook kunnen bijdragen aan een beter functionerende financiële sector.
Inspectie
In de gezondheidszorg is veel geregeld om zorginstellingen te controleren en de kwaliteit van de zorg te garanderen. De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) controleert zorginstellingen daarnaast steeds meer op good governance en bedrijfsvoering. Het idee is dat strubbelingen in de organisatie uiteindelijk ook de kwaliteit van de zorg in de weg staan.
Recentelijk was dat aan de orde bij De Gelderhorst, een zorgcentrum voor dove ouderen. De toezichthouders keurden geen enkel voorstel meer goed van het bestuur, waardoor de instelling niet meer voor- of achteruit kon. Investeringsplannen, de ontwikkeling van nieuwe huisvesting, alles lag stil door de ruzie. Er was een gevaarlijke patstelling ontstaan.
In de procedure die hierover werd gevoerd bij de Ondernemingskamer voegde de IGZ zich en werd toegelaten als belanghebbende. Dat was nog niet eerder vertoond. Bovendien oordeelde de Ondernemingskamer dat het “voor de hand ligt” dat haar beslissing van belang zal zijn voor de verdere taakuitoefening door IGZ. Daarmee gaf de Ondernemingskamer aan dat zij het gerechtvaardigd vindt dat de inspectie onderzoek doet naar de governance en exploitatie van de Gelderhorst en naar haar bestuurders en toezichthouders.
Cultuurverandering
De Governancecode Zorg 2017 doet pogingen de werking van deze code, veelal via de verantwoordelijkheid van het bestuur, uit te breiden naar alle medewerkers van de zorginstelling. Bovendien heeft de nieuwe code de ambitie haar normen onderdeel te laten zijn van de cultuur van de zorginstelling. Beide doelstellingen blijven lastig te bereiken, zo blijkt uit de tekst van deze nieuwe code.
Ik denk dat het zou helpen deze code integraal en ondubbelzinnig van toepassing te verklaren op iedereen die in de zorg werkt, via een ‘zorgeed’, net als de bankierseed in de financiële sector. Al lijkt dat misschien symboolpolitiek, volgens mij helpt het echt als iedereen hardop uitspreekt dat hij voor de publieke zaak staat, zich realiseert dat ‘ie handelt met andermans geld, en zijn uiterste best zal doen om zonder eigenbelang zijn zorgtaak zo goed mogelijk uit te voeren.
Ik denk dat een ‘zorgeed’ onderdeel kan worden van een cultuurverandering in de zorg, die iedereen in deze sector eigenlijk back to basics brengt: we zijn er voor het verlenen van zorg ongeacht onze positie: professional, medewerker, toezichthouder, bestuurder, manager: iedereen.
Partner/advocaat HVG Law
