Dit voorjaar staat weer in het teken van de bestuurlijke zorgakkoorden. Het is hoog tijd voor een inhoudelijke discussie over het vinden en behouden van personeel.
De drie bewindslieden van VWS onderhandelen met patiëntenorganisaties, beroepsverenigingen, aanbieders en verzekeraars. De vorige akkoorden stonden vooral in het teken van bezuinigingen en stelselaanpassingen. Nu spreken we over meer inhoudelijke thema’s in relatie tot kwaliteit en beheersing van de groei. Voorafgaand aan dit nieuwe kabinet hebben vrijwel alle partijen die er in het veld toe doen, hun wensen voor het regeerakkoord op tafel gelegd. Wat zien we hier nu van terug in het spel rond de akkoorden en waar gaat het echt om in de komende jaren?
Evident is dat iedereen zich grote zorgen maakt over de snel oplopende personeelstekorten in vrijwel alle sectoren van de zorg. Bovenop de duizenden openstaande vacatures zijn er de komende jaren meer dan 100 duizend mensen nodig, hoofdzakelijk verpleegkundigen en verzorgenden.
Minister De Jong heeft kort na zijn aantreden het V&VN rapport ‘Aan het werk voor een betere arbeidsmarkt in de zorg!’ in ontvangst genomen. Hierin is benadrukt dat er onconventionele en sturende maatregelen nodig zijn om deze tekorten terug te dringen. Maatregelen die erin resulteren dat er niet langer vrijblijvend wordt samengewerkt tussen opleidingen en zorginstellingen. Maatregelen die resulteren in regionale strategische meerjarenafspraken tussen partijen, met ruime invulling voor praktijkleren.
Duidelijke rol
Ook de beroepsgroep verpleging en verzorging zelf heeft hierin een duidelijke rol. Of het nu gaat om kritisch kijken naar de eigen werkzaamheden, vermindering van registratielast of leiderschap: uiteindelijk is de beroepsgroep zelf verantwoordelijk voor het krachtiger positioneren van het beroep.
Om vooral ook verpleegkundigen en verzorgenden te behouden, is het de hoogste tijd dat op alle niveaus van de zorg verpleegkundig leiderschap wordt getoond. Dat dit leiderschap effect sorteert, wordt onder meer zichtbaar bij instellingen die gebruikmaken van het programma Excellente Zorg. Zorginstellingen die zich dit programma eigen hebben gemaakt, scoren significant hoger met betrekking tot arbeidstevredenheid, kennen een lager verloop en hebben hogere kwaliteitsuitkomsten. Door het creëren van een optimale personeelsmix, met voldoende zorgprofessionals op verschillende niveaus en met de juiste kennis, vaardigheden en competenties, behouden zij hun zorgmedewerkers.
Akkoorden
Het is van groot belang dat een integrale benadering van het arbeidsmarktprobleem wordt verankerd in de akkoorden. De inspanningen dienen niet uitsluitend gericht te zijn op meer instroom, maar ook op behoud van personeel. Met een duidelijke taak- en rolverdeling van partijen én een inspanningsverplichting voor werkgevers, opleidingen en de beroepsgroep zelf. Nog belangrijker is dat er ook op wordt toegezien dat de uitvoering hiervan daadwerkelijk leidt tot betere uitkomsten en duurzame inzetbaarheid van verpleegkundigen en verzorgenden.
Dit vraagt het nemen van politieke verantwoordelijkheid om met een Deltaplan voor de verpleegkundige en verzorgende beroepen te komen. Dat moet onder verantwoordelijkheid van een Nationaal Coördinator Arbeidsmarkt Zorg met doorzettingsmacht. Deze bevoegdheid is nodig om er tijdig in te voorzien dat de regionale aanpak niet stagneert en opleidingen en zorgaanbieders hun verantwoordelijkheid hierin nemen. Zeker in deze economische voorspoedige tijden, moet niet uitsluitend de betaalbaarheid, maar vooral de beschikbaarheid van voldoende zorgpersoneel ons aller zorg zijn.
Henk Bakker
Voorzitter van het bestuur van de V&VN en voorzitter van de raad van bestuur van Kentalis
