Er is veel rumoer rondom fusies in ziekenhuizen: Onderzoeken en rapporten zijn kritisch, de minister sprak zich uit tegen de fusiedrift van ziekenhuizen en de Nza volgde met de analyse dat fusies geen financieel nut hebben.
Net voor de zomer volgde de ACM met een afwijzing van een fusieaanvraag van twee ziekenhuizen. Een fusie waar ook patiënten bij monde van de cliëntenraden geheel achter stonden. Reden? De ACM vreest dat een fusie leidt tot hogere kosten, minder kwaliteit, minder innovatie en minder concurrentie.
Machtsevenwicht
Op de feiten hoef ik hier niet op in te gaan. U kent ze, media berichten er bijna dagelijks over. Door te fuseren doen ziekenhuizen wat de overheid van hen verwacht, namelijk tegenmacht bieden tegen zorgverzekeraars. Uit kostenoverwegingen, om aan volumenormen te kunnen blijven voldoen, om te kunnen samenwerken en gebruik te kunnen maken van elkaars ondersteuning en medische technologie. Zo is het zorgsysteem opgetuigd en dit zijn de gevolgen. Want zomaar samenwerken is geen optie: dat voldoet niet aan de mededingingseisen.
Stemmen met de voeten
Voor- en tegenstanders van fusies belijden het argument van het belang van de patiënt. Als derde partij naast ziekenhuis en zorgverzekeraar zou de keuzevrijheid van patiënt voor machtsevenwicht moeten zorgen. De patiënt kan stemmen met de voeten, meer heeft hij niet in te brengen en zijn werkelijke macht blijft minimaal. Het pakket van zijn zorgverzekeraar wordt steeds verder uitgekleed en zorgkosten worden doorgeschoven naar de (potentiële) patiënt.
Aanvullende verzekeringen moeten de patiënt optimale keuzevrijheid geven. Maar wie zo’n polis of gevulde beurs niet heeft, is afhankelijk van de zorgverzekeraar die bepaalt waar de patiënt zijn zorg moet halen. De patiënt kan studeren wat hij wil op de verschillende pakketten van zorgverzekeraars, zijn keuzemogelijkheid wordt steeds kleiner.
Meer rechten cliëntenraden
Het LSR begeleidt regelmatig cliëntenraden bij fusietrajecten. Die zijn vaak voorstander van een fusie om dezelfde reden als de ziekenhuizen dat zijn. Zij maken zich echter tegelijk hard voor de bereikbaarheid, de kwaliteit en de keuzemogelijkheid van het zorgaanbod. De oorzaak van de fusiedrift van ziekenhuizen verdient daarom een kritische analyse. Cliëntenraden willen daar aan deelnemen.
De ziekenhuizen gaan in hoger beroep tegen het verbod van de ACM om te fuseren. Het LSR blijft er intussen bij het ministerie op aandringen om in het kader van governance in de zorg een cliënteffectrapportage verplicht te stellen. Zodat ook cliëntenraden inzicht krijgen in de verwachte effecten van een fusie op de kwaliteit van de zorg. Want in de machtsverhouding tussen de partijen die betrokken zijn bij fusies, kan de stem van de patiënt bij monde van de cliëntenraad meer evenwicht bieden. Zodat de patiënt er echt beter van wordt.
Jasper Boele
