Met de verkiezingen voor de deur en de knellende band van een bezuiniging van 1,6 miljard euro op de zorg, staan we voor een enorme opgave om de zorg ook in de toekomst toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief goed te houden.
Dat kan alleen als we – overheid, maatschappij en zorgaanbieders – fundamentele keuzes maken. Keuzes die verder gaan dan korte termijn bezuinigingen alleen.
ActiZ kiest voor slimmere inzet van zorg, die op termijn tot een besparing van 10 procent kan leiden – mits aan een aantal belangrijke voorwaarden wordt voldaan – en die tegelijkertijd de regie teruglegt waar die hoort: bij de cliënt!
Slimmere inzet
Met de slimmere inzet van beschikbare mensen en middelen willen we:
1: zo lang mogelijk uitstellen dat mensen professionele zorg nodig hebben, door preventie en goede ondersteuning van het informele netwerk;
2: waardoor mensen later en in mindere mate een beroep hoeven doen op de collectieve middelen;
3: bereiken dat mensen met blijvende beperkingen verzekerd zijn van langdurige zorg en tegelijk regie krijgen over de invulling van die zorg.
Van zorg naar preventie
Voorkomen blijft beter dan genezen. Daarom is het nodig om de focus te verschuiven van zorg naar preventie. ActiZ wil mensen in hun eigen kracht (terug-) zetten. Uitgangspunt van de zorg moet dan worden wat mensen nog wel kunnen in plaats van wat zij niet meer kunnen. Verpleegkundigen, met name de wijkverpleegkundige heeft hierin een cruciale taak: zowel op gebied van preventie als in de ondersteuning van het sociale netwerk rond mensen. Dat sociale netwerk wordt steeds belangrijker.
Omgeving
Want hoeveel ‘handen’ je ook extra regelt voor de ouderenzorg, alleen uitbreiding van de professionele zorg kan de groeiende vraag naar zorg in de toekomst niet opvangen. We moeten dus veel meer kijken naar wat de omgeving van een cliënt kan betekenen, voordat een beroep wordt gedaan op professionele zorg. Een standpunt dat veel reacties oproept, heb ik gemerkt. Dat vraagt nogal wat: van mantelzorgers, maar ook van zorgaanbieders en zorgprofessionals. En het vergt een flexibeler houding van werkgevers van mensen die nu of in de toekomst mantelzorg of vrijwilligerswerk willen combineren met werk.
Zeggenschap
Als mensen uiteindelijk zijn aangewezen op professionele langdurige zorg, is het van cruciaal belang dat zij zoveel mogelijk zeggenschap krijgen en houden over die zorg. Zowel over wie die zorg levert, als over wat die zorg precies inhoudt. Dat betekent dat de geldstroom anders moet gaan lopen. ActiZ pleit ervoor cliënten zoveel mogelijk zelf te laten bepalen waar zij hun zorg, op basis van een onafhankelijke indicatie, willen inkopen. Hiervoor hebben zij daadwerkelijke bestedingsmacht over hun zorgbudget nodig. De huidige regionale budgetten en productieplafonds maken dan plaats voor een landelijk macrobudget, en het ‘productie draaien’ voor individuele maatwerkzorg. De bestedingsmacht neerleggen bij de cliënt heeft volgens ActiZ het gunstige effect dat cliënten selectiever worden in wat zij aan zorg vragen en daadwerkelijk afnemen. Dat zet aanbieders van zorg op hun beurt aan tot het luisteren naar wat de cliënt wil en het bieden van maatwerkzorg.
Maatwerk
En levert dat dan daadwerkelijk een besparing van 10 procent op? Niet onmiddellijk natuurlijk. We moeten eerst investeren in een andere manier van organiseren. Maar recente voorbeelden laten zien dat je door de regels los te laten en de zorg terug te geven aan de zorgprofessional uiteindelijk minder professionele, betaalde zorg nodig hebt. Zo kwam zorgorganisatie Sensire door een brede inzet van de verpleging, tot een vermindering van ongeveer een uur zorg per cliënt. Simpelweg door een goede intake en maatwerk te leveren aan de cliënten. Wat begon als een experiment in een regelvrije proeftuin, kan de organisatie nu doorvoeren als algemeen beleid.
Om dit maatwerk te kunnen leveren, hebben zorgondernemers tijd nodig en minder regels, te beginnen bij het afschaffen van minutenregistratie. (zie ook blog 12 april: Einde minutenregistratie: en nu doorpakken).
Aad Koster
directeur van ActiZ, organisatie van zorgondernemers