Wanneer de zon schijnt, werkt een coöperatie prima maar wanneer het gaat regenen, komen de minder prettige kanten ervan naar boven. Vooral als een coöperatie eveneens enig aandeelhouder is van een BV met een eigen, onafhankelijke raad van commissarissen.
In dit artikel bespreek ik een praktijkcasus met als doel om toezichthouders op de mindere kanten van het model te wijzen. De algemene definitie van een coöperatie luidt: ‘een vereniging van zelfstandige ondernemers uit eenzelfde bedrijfssector ter behartiging van hun zakelijke belangen volgens het one man, one vote-principe.’ Dit model is frequent toegepast bij de inrichting van de Medisch Specialistische Bedrijven (MSB’en). Complexer wordt het al wanneer verschillende ziekenhuizen in een regio zich verenigen om als aandeelhouder op te treden van gezamenlijke BV’s.
Koud aandeelhouderschap
Echt ingewikkeld wordt het wanneer de onderneming die door de BV wordt geëxploiteerd een WTZi-toelating heeft, want dan wordt volledige conformering aan de Zorgbrede Governance Code vereist met onafhankelijk toezicht. Op zich kan dit een prima werkbaar model zijn, als er sprake is van een ‘koud’ aandeelhouderschap, waarbij sprake is van geen of beperkte directe inmenging van de aandeelhouder in de bedrijfsvoering van de BV. Het wordt echter complexer wanneer sprake is van ‘warm’ aandeelhouderschap en de BV voor zijn voortbestaan bijna geheel afhankelijk is van de operationele inbreng van de coöperatieziekenhuizen; als bijvoorbeeld de MSB’en van die ziekenhuizen eveneens werken in de BV. Formeel vallen hun werkzaamheden daar dan onder de verantwoordelijkheid van de bestuurder en onder het toezicht van de raad van commissarissen (rvc) van de BV. Echter, uit de aard van de coöperatie als aandeelhouder kan deze bepaalde besluiten van de rvc herroepen. Dan ontstaat ingeklemd toezicht.
Een voorbeeld daarvan was Spijkenisse Medisch Centrum (SMC). Na het faillissement van het Ruwaard van Putten ziekenhuis hebben drie Rotterdamse ziekenhuizen een coöperatie gevormd en zo ontstond het SMC. In feite leveren de 3 MSB’en daar zorg aan de BV. In de praktijk komt het voor dat richtlijnen en protocollen van de 3 MSB’en niet op elkaar zijn afgestemd, hetgeen problemen kan geven in de dagelijkse praktijk. In geval van calamiteiten zijn dan de raad van bestuur (rvb) en de rvc van de BV verantwoordelijk en niet de aandeelhouder (= coöperatie). Het wordt nog lastiger wanneer blijkt dat de drie regionale ziekenhuizen in de coöperatie het zelf niet eens kunnen worden. Er ontstaan dan rare situaties, waarbij de rvc aan de ene kant wil meedenken met de aandeelhouder, maar aan de andere kant ook de grenzen van het onafhankelijk toezicht moet blijven bewaken.
De vraag die op een gegeven moment kan voorliggen is: Wanneer is onafhankelijk toezicht eigenlijk niet meer mogelijk en moet de RvC zijn consequenties trekken?
Problemen
In zonnige tijden speelt dit natuurlijk niet. Maar begint de lucht wat te betrekken en worden de verhoudingen noodgedwongen wat formeler, dan is het zaak een papertrail te starten, waarin in formele brieven de positie, vragen, suggesties en bedenkingen van de rvc in de richting van de coöperatie worden vastgelegd. Immers, bij problemen worden in eerste instantie de rvb en rvc van de BV aangesproken en niet de coöperatie. Overleg met een terzake kundige advocaat raad ik dan ook ten zeerste aan.
Wat opviel in dit hele traject is voorts de rol van de bestuurdersaansprakelijkheidsverzekeraar. Deze kijkt periodiek of dekking en premie nog passen bij het opgestelde risicoprofiel. Een rvc/rvb kan bij ingeklemd toezicht worden geconfronteerd met een plotselinge verdubbeling van de premie bij halvering van de dekking, of zelfs discontinuering. Komt er vervolgens een claim die is te herleiden naar de verzekerde periode, dan honoreert de verzekering deze claim niet. Het verdient aanbeveling om de situatie van ingeklemd toezicht bij een ‘warme’ aandeelhouder niet te laten bestaan. Ik pleit er dan ook voor om bij de herziening van de Zorgbrede Governancecode de hier beschreven casus mee te nemen in de revisie van hoofdstuk vijf.
Voormalig voorzitter rvc a.i. van Spijkenisse Medisch Centrum BV
—————————————————————————
Een uitgebreide versie van dit blog is hier (http://www.lucide.info/ingeklemd-toezicht.335715.lynkx) te lezen.
