Waar vooraf werd gedacht dat het integratiedebat de verkiezingen zou domineren, blijkt de praktijk anders. Het zwaartepunt van de campagne ligt voornamelijk bij zorg, de positie van ouderen en de zogenaamde Nederlandse identiteit.
Hoe dichter de datum van 15 maart nadert, hoe hoger de verkiezingskoorts oplaait. In vrijwel ieder televisieprogramma schuiven lijsttrekkers aan en geen gesprek gaat voorbij zonder dat het onderwerp zorg aan bod komt.
Als het gaat om zorg en de ingenomen standpunten buitelen de partijen over elkaar heen op zoek naar de gunst van de kiezer. Hierbij ontbreekt het niet aan beloftes: de zorg wordt makkelijker toegankelijk en beter, terwijl het de kiezer minder gaat kosten. Geld lijkt geen enkele rol meer te spelen.
Eigen risico
Belangrijkste strijdpunt is het eigen risico. Groen Links, de PvdA, 50PLUSen de PVV willen ervan af. SGP, CU, CDA en PvdD willen het kritisch onder de loep nemen. De SP gaat het verst met haar plannen en wil zelfs (met steun van50PLUS) het huidige zorgstelsel in haar geheel opheffen en vervangen door een nationaal zorgfonds. Aan de andere kant staat de VVD als voorstander van het eigen risico, die wel belooft 2 miljard toe te stoppen aan de verpleeghuizen.
Directe kosten
In deze stroom van mooie vergezichten wordt alleen naar de directe kosten voor de kiezer gekeken. Het idee daarbij is dat deze kiest met alleen oog voor zijn eigen portemonnee. Geen enkele partij durft de discussie aan over de ontwikkeling van de zorgkosten, namelijk datgene wat wij als bv Nederland met elkaar moeten opbrengen om de zorg in stand te houden. In de laatste jaren zijn de zorgkosten redelijk stabiel, mede als gevolg van de uitwerking van de bestuurlijke akkoorden. Maar in 2016 zijn de zorgkosten voor het eerst weer gestegen in relatie tot de stijging van het BNP, met maar liefst 2,5 procent. Deze kosten zullen moeten worden opgebracht. Als in deze situatie het eigen risico wordt afgeschaft, zal er een compensatie moeten worden gevonden in, waarschijnlijk, verhoging van de belastingen. Oftewel: lood om oud ijzer en de vraag is in hoeverre de kiezer hiermee geholpen zal zijn.
Onderbelicht
Daarbij wordt in de hele discussie over de zorg ook voorbijgegaan aan twee zaken die de afgelopen periode evenzeer duidelijk zijn geworden: de roep van zowel cliënten als zorgprofessionals voor meer aandacht voor het individu en vereenvoudiging van de administratieve systemen. Hierover wordt wel in een aantal partijprogramma’s gerept, maar in de debatten blijft het tot nu toe onderbelicht.
Naast het betaalbaar houden van het systeem zou de politieke discussie óók moeten gaan over het centraal stellen van de behoeften van de patiënt en de aanpak van overbodige administratie. Dit vraagt om andere systeeminterventies dan die nu worden beloofd door de politiek. Geen grote wijzigingen in financiering, geen andere aansturing van partijen. Nee, er is behoefte aan een ingrijpende verandering van het heersende zorgparadigma. Er moet een verschuiving komen van behandeling naar preventie, van betalen op basis van geproduceerde volumes naar betaling voor merkbare waarde toevoeging voor de patiënt/cliënt.
Terugbetalen
De informateur die straks de opdracht krijgt om te onderzoeken welke partijen zich kunnen vinden in welk regeerprogramma, zou er daarom goed aan doen om in het belang van de burger en de zorgprofessionals zich nu al te verdiepen in het gedachtengoed van Value based Healthcare, Triple Aim en Accountable Care.
Deze inspanning zal zich terugbetalen: investeren in dit gedachtengoed legt een goede basis voor verbeteren van de uitkomst van de zorg voor de individuele patiënt, maar ook op populatieniveau én het mede betaalbaar houden van ons systeem. Dit vraagt focus op de ketenlogistiek, samenwerking van de professionals in de verschillende velden van de zorg en gedeelde verantwoordelijk bij zorgaanbieders, cliënten en financiers.
Cor Calis
Associate partner bij Arteria Consulting
