Fusies. Ziekenhuizen en andere zorginstellingen kiezen er steeds vaker voor. En doorgaans keurt de ACM, de Autoriteit Consument en Markt, die plannen goed.
Dat vaak tot genoegen van de zorgverzekeraars. Een fusie vergemakkelijkt immers op korte termijn het inkoopproces. Tegenargumenten worden veelal genegeerd: de te verwachten prijsstijging en minder keuze voor patiënten. De ACM neemt het argument van zorgverzekeraars dat ze uitstekend in staat zijn ‘de markt te disciplineren’ kritiekloos over. Van degelijk onderzoek is naar mijn mening geen sprake.
Patiëntenfederatie NPCF is niet principieel tegen fusies. Soms zijn ze noodzakelijk of zelfs gewenst. We zijn voorstander van concentratie van hoogcomplexe en dure zorg. Dat komt de kwaliteit ten goede. Geen patiënt is gebaat bij een zorgverlener die een complexe behandeling te weinig doet.
Angst voor de ACM
De fusiegolf is op gang gekomen door angst voor de ACM. Samenwerken zou niet mogen, op straffe van hoge boetes. Dat wreekt zich nu in de huisartsenzorg. Daar is de behoefte aan samenwerking groot. Het patiëntenbelang kan er enorm mee gediend zijn. Maar de inval van de ACM bij de huisartsen in 2010 en de daaropvolgende miljoenenboete heeft tot verlamming geleid. De ACM is daarmee zijn doel volstrekt voorbij geschoten. De ACM toont scherpe tandjes als het zinloos dan wel contraproductief is, maar is tandeloos als het patiëntenbelang in het geding is.
Patientenfederatie NPCF is deze maand in de rechtszaak tegen de ACM inzake een fusie van Brabantse ziekenhuizen niet ontvankelijk verklaard op basis van onze statuten. Dat is naar het oordeel van veel juristen een uiterst discutabele uitspraak. Natuurlijk staat beroep open, maar een minuscule statutenwijziging is een aanmerkelijk snellere weg. Want de Wet Marktordening Gezondheidszorg erkent landelijk werkzame consumenten- en patiëntenorganisaties als belanghebbende.
Inhoudelijke toetsing
Onze kritiek treft niet zozeer de Brabantse fusie. Wij willen dat de ACM tot transparante besluitvorming komt die voldoet aan de vereisten van de Mededingingswet. Die inhoudelijke toetsing heeft nu helaas niet plaatsgevonden.
En dat geldt niet alleen bij deze Brabantse fusie. In de laatste paar jaar is op tal van plaatsen in het land gefuseerd door ziekenhuizen. In Zuid-Holland, in Limburg, in Noord-Holland, Friesland, Gelderland, Noord-Brabant, Urecht en Drenthe om maar een paar provincies te noemen. Van januari 2000 tot eind december 2013 werden dertig fusieplannen aangemeld en vaak goedgekeurd. De meest recente fusies in Zuid Holland en Brabant zitten daar nog niet eens bij.
Fusiegolf
De zorg over de fusiegolf wordt inmiddels steeds breder gedeeld. Niet alleen Patiëntenfederatie NPCF, maar ook de Tweede Kamer, de Minister en verschillende zorgverzekeraars maken zich publiek zorgen. Afgelopen week kwam de NZA met een veelzeggend rapport over prijsstijgingen na fusies. (En met een remedie die geen kwaad kan, maar naar ons idee onvoldoende soelaas biedt.)
Wat nu, als zoveel partijen zich zorgen maken over de fusiegolf en de rol van de ACM daarin? Wat kunnen we daarmee doen? Mijn suggestie: laat ziekenhuisbestuurders, dokters uit eerste en tweede lijn, zorgverzekeraars, toezichthouders, politici en patiënten- en consumentenorganisaties met elkaar in gesprek gaan. Iedereen heeft wel een idee hoe het beter kan en moet. Maar alle losse deeloplossingen schieten tekort. Het is tijd voor een brede aanpak. Een aanpak met alle betrokkenen en gedragen door alle betrokkenen.
Ik pleit daarom voor een initiatief van de Tweede Kamer. Zij kan snel een hoorzitting organiseren en op basis daarvan met de Minister komen tot een alles omvattende oplossing. Dat hoeft geen algeheel fusieverbod te zijn. Maar het liefst wel een maatregel die samenwerking waar nodig bevordert en die fusies tegengaat als die in strijd zijn met het patiënten- en consumentenbelang.
Wilna Wind
Directeur-bestuurder Patiëntenfederatie NPCF