Het lijkt zo mooi, iemand die zorg nodig heeft geef je een voucher. Die voucher is geld waard. De cliënt betaalt met de voucher voor de zorg die hij nodig heeft. Zo heeft de cliënt de regie èn maximale keuzevrijheid. En de zorgverlener levert maatwerk. Want wie betaalt, bepaalt.
De zorgcheque
De zorgcheque zou dus een prachtig instrument kunnen zijn, precies tussen het persoonsgebonden budget (pgb) en de zorg in natura van instellingen in. De zorgcheque kan mensen ontlasten van de organisatorische rompslomp die veelal met het verlenen van zorg gepaard gaat. Als je op vakantie een voucher voor de jeepsafari inlevert dan wordt er een auto geregeld, er is een lunch beschikbaar, je ziet mooie dingen onderweg en je weet dat je weer terug wordt gebracht. Een voucher in de zorg zou ook zo kunnen werken. Je maakt je keuze en dan wordt het voor je geregeld.
Vraagtekens
Toch is het de vraag of de voucher het ultieme middel is om de regie van de klant te versterken. Andere, simpeler maatregelen zijn effectiever dan het optuigen van een nieuw betaalsysteem.
Keuzemenu voor cliënt
Dat geldt vooral voor cliënten die direct zorg nodig hebben en geen tijd hebben om te kiezen. En er is een groep die niet wil kiezen uit de grote hoeveelheid mogelijkheden van zorg en ondersteuning maar uit een passend pakket. Voor deze laatste groep zou er een keuzemenu moeten zijn dat is toegespitst op haar ziekte-beeld.
Keuzevrijheid
Als je deze cliënt vraagt wat hij wil, dan vraagt hij niet om een zorgcheque. Keuzevrijheid klinkt mooi, maar meestal valt er niet uitgebreid te kiezen. De cliënt wil wel keuzemogelijkheden en ondersteuning bij het maken van keuzes voor zorg . De voucher kan dan worden beschouwd als een menukaart met voorgerecht, hoofdgerecht en toetje. Op het menu staan: welzijn, zorg en ontspanning. U kunt kiezen en het wordt geregeld.
Onderzoek naar menu
Frieslab heeft hier met de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) onderzoek naar gedaan. Veertig experts stelden op basis van een anonieme casus een passende zorgmenukaart samen. Een cliëntenpanel deed hetzelfde. De vraag was: wat denkt u dat deze klant in deze specifieke casus nodig heeft aan zorg en ondersteuning en waar zou hij uit willen kiezen?
Minder keuzemogelijkheden
Wat bleek? Het klantenpanel pleitte voor minder keuzemogelijkheden dan de experts. En de cliënt zelf? Die koos wat hij al had.
Als cliënten de mogelijkheid krijgen kiezen ze in het algemeen niet iets anders, zo blijkt ook uit het onderzoek naar resultaatgerichte bekostiging in Drenthe. In de gemeente Boarnsterhim faciliteren ze de regie van de klant heel anders.
In die Friese gemeente zijn zogeheten meitinkers actief, zij denken met de klant mee over hun zorgvraag en bespreken passende oplossingen. Ook benoemen zij alternatieven, waardoor het inzicht in keuzemogelijkheden wordt vergroot en creatieve oplossingen buiten het standaardaanbod worden gevonden. Hiermee bespaarden ze vorig jaar 200.000 euro op de WMO met gelijk gebleven klanttevredenheid.
Cliënten die ondersteund worden door meitinkers zijn zeer tevreden met de cliëntgerichtheid in de fase van vraagverheldering, informatievoorziening en indicatiestelling. De vraag van de cliënt is leidend. De cliënt lijkt geen behoefte te hebben om meer zelf uit te zoeken, of gebruik te maken van andere onafhankelijke adviseurs, maar vraagt het liever aan familie of meitinker.
Kortom: cliënten die wij bevroegen vragen niet om een nieuw betaalsysteem. Zij vragen om het faciliteren van de eigen regie op zorg. De uiteindelijke keuze is voor hen minder belangrijk dan het gevoel grip te hebben op het maken ervan.
Sanja Bouman
programmamanager Frieslab