‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg, en praktische bezwaren.’ Deze mooie zin van Willem Elsschot herkennen we ook in de zorg.
‘Van systemen naar mensen’, dat was de missie voor de zorg van de bewindslieden Schippers en Van Rijn. In het laatste regeringsjaar zien we dat de zorgwetten wel zijn aangepast, maar cliënten in de praktijk nog te weinig merken van de beoogde kanteling. Iedereen belijdt met de mond dat de cliënt centraal moet staan, in de praktijk blijken onze systemen en werkwijzen zich moeilijk aan te passen.
Cultuuromslag
In de ouderenzorg zie ik op de werkvloer de cultuuromslag zich voltrekken. Professionals maken met cliënten en hun familieleden of verwanten in het zorgleefplan afspraken over cliëntgerichte zorg. Daarbij staat, naast goede zorg en een veilige omgeving, vooral het welbevinden van kwetsbare mensen in verpleeghuizen voorop. Wat zou het mooi zijn als die afspraken, de keuzes van de cliënten, ook doorwerken in de zorginkoop door zorgkantoren. Of nog beter: de cliëntgerichte zorg bevorderen. Bij de inkoop voor 2016 kozen de zorgkantoren voor het dialoogmodel. Een dialoog waarin vooral de ontwikkelplannen leidend zouden zijn voor de inkoop. Uit een enquête onder onze leden blijkt dat de dialoog wel werd gevoerd maar de uitkomsten niet anders waren dan de jaren daarvoor. Teleurstellend, voor zowel de cliënten als de zorgorganisaties.
Ons voorstel is dat zorgorganisaties met hun cliëntenraad en Ondernemingsraad goede afspraken maken over de verdere verbetering van de zorg aan hun cliënten. Tussen de cliënt en de zorgaanbieder moet de dialoog plaatsvinden, en die moet het uitgangspunt zijn voor de dialoog tussen de zorgaanbieder en het zorgkantoor. Deze afspraken moeten voldoende zijn voor een zorgkantoor om afspraken te maken over de te leveren zorg, waarbij de zorgkantoren geen aanvullende eisen meer mogen stellen. Zij behoeven alleen maar te toetsen of de cliënten en medewerkers voldoende betrokken zijn geweest bij de plannen voor de zorgaanbieder. Dat bespaart ons allen veel bureaucratie.
En wanneer die betrokkenheid goed is georganiseerd, past daarbij natuurlijk geen tariefskortingen meer. Niet het ’terugverdienen’ van een eerder opgelegde korting mag de prikkel voor goede zorg zijn, maar de vraag of een zorgaanbieder met zijn cliënten (en medewerkers) hierover goede afspraken maakt. In die relatie ligt de intrinsieke motivatie van de zorgorganisaties en hun medewerkers.
Kanteling
Zolang onze bekostiging nog niet volledig persoonsvolgend is, is het de opdracht van zorgkantoren om binnen het bestaande systeem zoveel mogelijk recht te doen aan de voorkeuren van de cliënten. De cliënt moet kunnen kiezen voor de zorgaanbieder van zijn of haar voorkeur. Dat vraagt transparantie over de benutting van de contracteerruimte in een regio en frequente bijstelling van de productieafspraken op basis van de cliëntvoorkeuren.
Wetten en praktische bezwaren staan dat alles niet in de weg. Wij nodigen de zorgkantoren daarom uit om in de inkoop voor 2017 de dialoog werkelijk het verschil te laten maken. Zodat onze cliënten aan den lijve gaan ondervinden dat niet de systemen maar de mensen centraal staan.
Algemeen directeur ActiZ
