Veel is ‘afgeschaald’: bezoek, clubs, sport, huisarts, huishoudelijke hulp, thuiszorg, dagbesteding, ontmoetingscentra, vrijwilligerswerk, etc. Binnenblijven is voor gewone mensen al lastig, maar rampzalig voor loopgrage mensen met cognitieve problemen. Het gevolg is ontregelde dagstructuur, eenzaamheid, onrust en onveiligheid, angsten en ontreddering. Dat gebeurt ook in sommige woonzorgvoorzieningen zonder WLZ-behandeling, waar het personeel vaak met de handen in het haar zit en nu ook extra voelt dat de coördinatie met zoveel huisartsen niet of nauwelijks te doen is.
We zien méér crisissituaties, dwang- en spoedopnames richting verpleeghuizen. Maar die vragen eerst een coronatest en twee weken quarantaine voordat opname mag. Leg dat maar eens uit aan mensen met gevorderde dementie. Hoe handhaaf je bij hen quarantaine, in hun eentje thuis of op een vreemde plek met ‘gemaskerde maanmannetjes’? Met als gevolg nog meer ‘onbegrepen gedrag’, inzet van psychofarmaca, en mantelzorgers die nog meer over hun grenzen gaan in hun wanhoop om voor hun dierbare te blijven zorgen en niet te laten gaan naar een afgesloten verpleeghuis.
Volgende golf raakt mantelzorgers
De maatregelen dreigen veel mantelzorgers op te breken, zo blijkt uit een peiling van Alzheimer Nederland onder ruim duizend mantelzorgers. Een kwart van hen voelt zich in de steek gelaten door hulpverlenende organisaties. De helft heeft meer ondersteuning nodig. Mantelzorgers snakken naar een adempauze en hebben vaak grote behoefte aan een luisterend oor, morele steun en tijdelijke verlichting.
Als vierde crisisgolf dreigt massale uitval van mantelzorgers, de ruggengraat van de dementiezorg thuis. Dat is voor henzelf niet goed, maar ook een extra schadepost voor werkgevers. Gelukkig worden alternatieven ontwikkeld, bijvoorbeeld MantelzorgNL, voordeurbezoek door vrijwilligers, zorgboerderijen met veel ruimte en nieuwe één-op- één nooddagbesteding thuis of op een beschermde plek in Noord-Holland Noord. Dat moet snel worden opgeschaald! We moet veel systematischer inzetten op (beeld)bellen, voordeur/raam/tuin-contact en digitale dagbesteding. En voor mantelzorgers online-trainingen, bijvoorbeeld over omgang met dementie en gedragsproblemen.
Zorgstandaard
Juist in deze crisistijd biedt de nieuwe Zorgstandaard Dementie extra houvast. Daarin staat een heldere visie op persoonsgerichte en integrale zorg voor personen met dementie én hun mantelzorgers, in een samenhangende dementietraject. Uitgewerkt in 25 concrete aanbevelingen (waarvan de corona-relevante zijn aangegeven met hun nummer in de zorgstandaard).
Voor mensen met dementie is sociaal en lichamelijk contact heel belangrijk, met vertrouwde gezichten in een vast team (11). Er komen steeds meer websites met informatie en tips (5), nu ook over corona-proof activiteiten (12), bijvoorbeeld bij dementie.nl. Andere aanbevelingen richten zich op één zorgleefplan (2), casemanagement dementie (3) en gecoördineerde netwerkzorg (4). Pro-actieve zorgplanning (1) en palliatieve zorg (9) zijn cruciaal, zeker als corona aan de deur klopt. Respijtvoorzieningen (19) en nazorg (25) voor mantelzorgers kunnen helpen tegen de vierde crisisgolf. Hiermee zijn veel crisisopnames met overrompelende quarantaine te voorkomen.
Tijdens en na deze coronacrisis zal nog meer maatwerk nodig zijn. Vergeet daarbij de mensen met dementie op jonge leeftijd of immigratieachtergrond niet (7). Wij verwachten dat hulpverleningstrajecten gericht op ziekte- en zorgdiagnostiek (8) en de verwijzingen naar casemanagers (3) op gang moeten worden gebracht en dat er een stevig arsenaal aan multidisciplinaire interventies (10) nodig zal zijn om de situatie achter de voordeur weer in goede banen te leiden. Doe dat sámen in regionale netwerken (4), met de Zorgstandaard Dementie 2020 als richtsnoer!
Prof.dr. Robbert Huijsman, directeur/bestuurder Geriant, hoogleraar management & organisatie van ouderenzorg (ESHPM/EUR) en voorzitter van de werkgroep Zorgstandaard Dementie 2020.