Duurzame veranderingen komen alleen tot stand in overleg met de mensen om wie het gaat: dit is een pleidooi voor het sámen ontwikkelen en evalueren van het nieuwe jeugdhulpstelsel.
Een aantal jaren geleden was ik als woonbegeleider betrokken bij de opening van een nieuwe RIBW/MO. In het kader van cliëntparticipatie stelden de bewoners zelf de huisregels op. Wat bleek, de regels werden veel strenger dan wij ze als professionals hadden bedacht. De bewoners pleitten voor een alcoholverbod in huis, waar wij een borreltje met mate wel wilden toestaan. Maar nee. De bewoners zeiden: “Dronken mensen op de gang maken de sfeer onveilig.” Dit bewees voor mij dat cliënten een expertise bezitten die onmisbaar is voor het ontwikkelen en evalueren van beleid: namelijk persoonlijke ervaring.
Beleving
Afgelopen jaar is veel gezegd en geschreven over de transitie en transformatie van de jeugdhulp. Google ’transitie jeugdzorg’ en u vindt vele rapportages en artikelen van zorgaanbieders, onderzoekbureaus en gemeenten. Naar mijn mening moet het in de basis draaien om de beleving van de cliënt. Hoe ervaren jongeren en ouders het nieuwe jeugdstelsel? Voelen zij zich geholpen?
“De vraag om een herindicatie ligt al 8 weken bij de gemeente. De ambtenaar van de gemeente vertelde dat ze niet wist hoe dit alles moest en zou het uitzoeken. Ze zou binnen 8 weken met een antwoord komen, maar tot op heden hebben we nog niks gehoord. We krijgen haar niet aan de telefoon en mailtjes blijven onbeantwoord.”
Deze quote komt uit de jaarrapportage van de landelijke monitor Transitie Jeugd. Een monitor die meldingen van cliënten bundelt en daarmee inzicht biedt in het perspectief van gebruikers van jeugdhulp: jongeren en ouders zelf. Er blijken flink wat knelpunten te zijn, bijvoorbeeld in de informatievoorziening, toegang tot jeugdhulp, privacy, bejegening en deskundigheid van wijkteams.
Meepraten
Naast de landelijke monitor gebeurt ook van alles op gemeentelijk niveau. Een goed voorbeeld daarvan is het Jeugdplatform Amsterdam, ontworpen en ondersteund door Cliëntenbelang Amsterdam en Stichting Alexander. In het Jeugdplatform kunnen jongeren en ouders op verschillende manieren meepraten over het Amsterdamse jeugdbeleid: in de formeel geïnstalleerde adviesgroep, bij thema-werkgroepen, door online inspraak en met de inzet van ervaringsdeskundige belangenbehartigers. Zo verzamelde ook het Jeugdplatform in 2015 signalen en ervaringen. Deze lokale bevindingen komen bijna één-op-één overeen met de landelijk gesignaleerde knelpunten.
Met de transformatie wordt uitgegaan van de eigen regie en kracht van de cliënt. Het mooie is dat de 472 landelijke meldingen niet alleen knelpunten betreffen, maar dat jongeren en ouders ook aanbevelingen en tips aandragen.
– “Informeer en betrek mensen eerder over de veranderingen die met zorg te maken hebben.”
– “Maak als professional gebruik van de expertise van anderen door samen te werken.”
Nadruk op de dialoog
Ook in het Jeugdplatform ligt de nadruk op de dialoog: het samen ontwikkelen en evalueren van het nieuwe jeugdhulpstelsel. De kennis en ervaring van cliënten zijn daarin heel belangrijk. Zij weten immers het beste wat goed gaat en beter moet, en wat werkt en wat niet.
Juist het kwalitatieve aspect van de gesignaleerde knelpunten is interessant en bij uitstek geschikt om cliënten voor te leggen. Om de bevindingen uit de landelijke monitor verder te verkennen worden er daarom in 2016 lokale verdiepingssessies georganiseerd. Op gemeentelijk niveau, onder andere in samenwerking met het Jeugdplatform Amsterdam, zullen thema’s worden uitgediept.
Zo bekijken we het verhaal áchter de signalen: welke problemen en knelpunten hebben prioriteit? En welke verbeterpunten kunnen we bedenken?
Mijn advies: loopt u als zorgaanbieder of gemeente tegen een knelpunt of beleidsvraagstuk aan? Leg het uw cliënten voor. Hun oplossingsgerichtheid, kritische blik en inventiviteit zullen u verbazen! Net zoals dat mij een aantal jaren geleden overkwam.
Beleidsmedewerker Jeugd bij Cliëntenbelang Amsterdam
