Een belangrijk leerstuk in de ‘welvaartstheorie’ gaat over de zegeningen van een goedwillende planner, die onbaatzuchtig en alwetend voor de hoogst haalbare welvaart zorgt. Iemand die op basis van complete informatie heldere besluiten durft te nemen in een situatie waarbij niemand er meer op vooruit kan gaan zonder dat iemand anders wat inlevert. Economen noemen dit een Pareto-optimale allocatie.
Tot zover dit college. Als je dit leerstuk goed begrijpt, hoef je als econoom niet veel meer te leren. Lee Kuan Yew, de voormalige premier van Singapore, had het door. Afgestudeerd aan de London School of Economics (een betere aanbeveling voor goedwillende dictators in spé is ondenkbaar) kwam hij snel na zijn terugkeer aan de macht en toverde Singapore om tot een bloeiende stadstaat. Afgezien van wat socialisten die in het gevang gezet werden, was het behoorlijk Pareto-optimaal wat hij deed.
Sinds ik de wetenschap verlaten heb en in de zorg werk, denk ik weleens terug aan die benevolente dictator. Want, zeg nou zelf, al dat gepolder in onze sector is toch verschrikkelijk? Neem de besluitvorming over covid-vaccins. Je zou denken: slimme mensen in de VS hebben ze getoetst en een oordeel geveld over toelating – dus wie zijn wij om dat beter te weten? Maar nee, we vragen het eerst nog aan het European Medicine Agency. En als die het dan met de Amerikanen eens blijken te zijn, vele doden later, dan willen we van onze eigen Gezondheidsraad weten wat die er eigenlijk van vindt. Een bont gezelschap van honderd deskundologen dat weer vele doden later meldt dat het EMA terecht het oordeel van de Amerikanen heeft overgenomen.
Enfin, vervolgens hebben we nog een minister, die na strikt vertrouwelijke ruggespraak met onbezoldigd adviseur Sywert van Lienden (ja, geheimhoudingsverklaring dus hij kan hier niks over zeggen) besluit dat het dan zo maar moet worden uitgevoerd. Althans, als de veldpartijen het eens geworden zijn over wie wanneer welk prikje mag zetten.
Ja, denkt u, hadden we maar een goedwillende dictator. De vraag is alleen: wie? Marcel Levi is een droomkandidaat, wordt gezegd. Als het aan hem lag had Nederland collectief aan een trial meegedaan. Maar er is binnenkort ook een nieuwe Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties nodig. Wie VUmc en AMC kan samenbrengen, kan dat met de Korea’s ook. Volstrekt overgekwalificeerd dus. Ernst Kuipers dan. Bewees dat hij nog prikjes kan zetten, laatst bij Beau. Maar de avondklok vindt hij niks. Te soft dus voor het dictatorschap.
Nu denkt u natuurlijk: die columnist heeft met zijn vergeelde bul van London School of Economics gewoon zelf dictatoriale ambitie. U heeft natuurlijk gelijk. Maar geldt dat niet ook voor u, beste lezer? En al die andere mensen om ons heen? We mogen dankbaar zijn dat er een polder is, die ons tegen mensen als u en ik beschermt.