Wijkverpleegkundigen spelen een cruciale rol in het behoud van zelfredzaamheid en eigen regie van mensen. “Je zou kunnen zeggen dat de wijkverpleegkundigen de fronttroepen zijn van de transitie Langdurige zorg; mensen in staat stellen om langer thuis te wonen”, zei voormalig staatssecretaris Martin van Rijn tijdens de evaluatie van het ambassadeurstraject.
Sinds 2015 is de rol en positionering van wijkverpleegkundigen ten positieve veranderd. Het werd ook eens tijd. De beroepsgroep stond jarenlang in de coulissen en staat nu volop in de schijnwerpers. Vanaf de jaren 80 gingen wijkverpleegkundigen onder druk van de markt zich steeds verder specialiseren. Hun autonomie brokkelde af en het indiceren, van oudsher een kerntaak van de wijkverpleegkundige, werd in de jaren 90 belegd bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ).
Inmiddels is het tij gekeerd. Anno 2018 is de wijkverpleegkundige weer dé generalist, naast de huisarts, die achter de voordeur komt en beslist welke zorg iemand nodig heeft. Tot voor kort spraken financiers en beleidsmakers vaak óver wijkverpleegkundigen en veel te weinig mét. Daar is verandering in gekomen dankzij het succesvolle ambassadeurstraject voor de wijkverpleegkundige. Dit blijkt ook uit de wetenschappelijke evaluatie van vijf jaar ambassadeurstraject voor de wijkverpleegkundige.
Lef en leiderschap
Het ambassadeurstraject is in 2013 op initiatief van ZonMw en de V&VN afdeling Maatschappij & Gezondheid gestart met als doelstelling: het versterken van wijkverpleegkundigen die in staat zijn de beroepsgroep op lokaal, regionaal en landelijk niveau te vertegenwoordigen, te lobbyen en invloed aan te wenden. Na vijf jaar hebben 74 wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie deelgenomen aan het leertraject.
Uit de evaluatie blijkt dat de ambassadeurs zich hebben ontwikkeld tot kritische, onderzoekende verpleegkundigen met lef. Ze oefenen invloed uit op allerlei niveaus om de beste zorg te bieden aan de meest kwetsbare cliënten. Niet alleen de cliënt profiteert hier van, ook de thuiszorgorganisatie omdat de ambassadeurs hun kennis overdragen naar het team en op organisatieniveau meedenken met beleid en kwaliteit. Tijdens de contractonderhandelingen bij de zorgverzekeraar vertellen zij over hun dagelijks werk. Ook zitten zij aan tafel tijdens de schrapsessies met de minister.
Behoud en aantrekkelijkheid
In tijden van schaarste is de roep om extra handen groot. Maar zijn alleen handen voldoende? Het ambassadeurstraject laat zien dat niet alleen handen nodig zijn in de wijk, maar vooral ook kennis; niet alleen hands on maar heads on. Dit is cruciaal het vak verder te brengen. Bovendien zijn de ambassadeurs rolmodellen en zorgen voor een beter imago. Zij inspireren studenten verpleegkunde tijdens het geven van gastcolleges aan hogescholen om te werken in de wijk en werven nieuwe collega’s. Deze verschillende taken en rollen dragen bij aan de aantrekkelijkheid van het beroep en het behoud van excellente wijkverpleegkundigen.
Vertalers en verbinders
Door het ambassadeurstraject hebben de ambassadeurs een nieuwe taal leren spreken – die van de beleidsmakers en bestuurders. Inhoudelijk verstaan zij hun eigen vak zeer goed en zetten deze in tijdens een overstijgend overleg. Juist die combinatie leidt tot enorm succes. Bestuurders, financiers en beleidsmakers geven aan blij te zijn met de ambassadeurs die als vertalers en verbinders optreden. Proactief stappen de ambassadeurs af op een wethouder, bestuurder of de inspectie.
Het is misschien voor sommige bestuurders en financiers nog een beetje wennen: maar mijn advies luidt: nodig ambassadeurs uit aan tafel om mee te denken, er is zo veel werk met elkaar te doen. Laten we anno 2018 voorkomen dat er alleen OVER de wijkverpleging wordt gesproken en niet MET. Zij zijn de fronttroepen die bijdragen aan hoogwaardige zorg voor de meest kwetsbaren thuis.
Na de zomer start groep 6 met het ambassadeurstraject. Het traject is een voorbeeld voor andere groepen verpleegkundigen. Zo is er ook een traject voor jeugdverpleegkundigen en voor verzorgenden gestart. Het laat zien wat het belang is om te investeren in verpleegkundigen op het gebied van leiderschap.