Omroep MAX zond woensdag 31 oktober een niertransplantatie uit. Maar waarom moest dit live? Ik denk omdat MAX het programma zo extra spannend vindt. Ik vrees echter dat dit extra risico’s met zich meebrengt. De zorg is geen entertainment.
“Operatie Live” werd integer door Charles Groenhuijsen en de staf van het AMC gepresenteerd en was informatief. Extra aandacht voor niertransplantaties is ook nodig gezien het tekort aan nieren. Daardoor staan patiënten met terminaal nierfalen vaak lang op de wachtlijst voor transplantatie. Niettemin keek ik met zeer gemengde gevoelens naar het programma.
Discussie
Ik herinner mij nog levendig de commotie die ontstond rond de opnames op de spoedeisende hulpafdeling van het VU medisch centrum door Eyeworks voor het programma 24 Uur: Tussen leven en dood. De discussie waar het toen om ging was dat niet alle gefilmde patiënten vooraf om toestemming was gevraagd. Daarop ontstond de verdenking van het schenden van het beroepsgeheim. Daar is in het geval van de door MAX live uitgezonden niertransplantatie geen sprake van. De betrokken patiënt was tevoren gevraagd om mee te werken aan het programma en kwam in opnames die voorafgaande aan de operatie waren gemaakt ook uitvoerig aan het woord.
Overeenkomsten
Maar er zijn ook overeenkomsten tussen de programma’s van Eyeworks en MAX. Evenals met tal van andere programma’s die gaan over de zorg zoals het populaire programma Vinger aan de pols dat een groot aantal jaren door de AVRO werd uitgezonden. En dat is het entertainment karakter.
Meekijken
Medische programma’s kunnen zich altijd verheugen in grote belangstelling en dus hoge kijkcijfers. Daar is ook weinig mis mee. Dergelijke programma’s beantwoorden kennelijk aan een behoefte en het geven van voorlichting over wat er allemaal in de zorg mogelijk is, is ook belangrijk en zinvol. Het is echter de vraag of dit doel extra gediend wordt met het live uitzenden van bepaalde ingrepen en voldoende opweegt tegen de risico’s die er zeker bij een complexe ingreep bestaan. Ik heb geen twijfel aan de deskundigheid van het transplantatieteam dat de operatie uitvoerde. Maar ook chirurgen zijn mensen en het feit dat half Nederland live over de schouder meekijkt moet hen toch niet onberoerd laten.
Afleiden
Dit is in mijn ogen ook echt iets anders dan het meekijken van studenten en arts-assistenten in het kader van hun opleiding. In een dergelijke uitzending moet het chirurgische team de aandacht verdelen tussen de patiënt en het publiek dat graag geïnformeerd wil worden over het verloop van de operatie. Waarbij nog een extra element is dat kijkers de gelegenheid kregen om via internet en twitter gedurende de operatie vragen te stellen. Ik betwijfel of het belang van de patiënt of toekomstige patiënten daarmee gediend is. Tijdens een operatie verdient een patiënt de volle aandacht en ik vind dat elke activiteit die deze aandacht kan afleiden vermeden moet worden.
Spannend
De vraag is waarom in het programma van MAX gekozen werd voor live uitzenden van de operatie in plaats van het vooraf opnemen van de operatie en onderdelen daarvan verwerken in de uitzending. Ik kan het mis hebben, maar ik denk omdat MAX het programma in het laatste geval minder spannend vindt. Kennelijk probeert men door het live uitzenden van de operatie kijkers te trekken die de mogelijkheid van het live getuige kunnen zijn van de risico’s die er bestaan spannender vinden dan het informatieve doel van het programma. Daar heb ik moeite mee. De zorg is geen entertainment, het ziekenhuis geen theater.
Arie Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter KNMG