Het zorginkoopproces in de AWBZ gaat gepaard met veel rompslomp. De ingrijpende stelselwijzingen (Jeugdwet, Wmo en Wet langdurige intensieve zorg) zouden kunnen worden aangegrepen om de huidige wijze van AWBZ-zorginkoop fundamenteel te heroverwegen. Gebeurt dat niet, dan is het een illusie om te denken dat de administratieve lasten zullen dalen.
Administratieve lasten
Vraag het een controller bij een zorginstelling en hij of zij kan bevestigen: zorginkoop doe je er niet even bij. De piek van de werkzaamheden valt bovendien ook nog eens uitermate ongelukkig in het jaar. Gezien de jaarlijkse politieke besluitvorming over de contracteerruimte en de deadline van 1 november die de NZa stelt, draait het administratieve circus midden in de vakantieperiode op volle toeren. Begin juni publiceren de grote zorgkantoren hun inkoopdocumenten, die met bijlagen honderden pagina’s beslaan. Zorgaanbieders hebben vervolgens een paar weken de tijd om daarop te reageren op straffe van verval van rechten. Vervolgens moeten de instellingen binnen een paar weken een offerte indienen, samen met allerlei verklaringen en documenten. Een vinkje of bijlage vergeten of een paar minuten te laat ingeleverd? Als je niet uitkijkt heb je pech. Je zult als zorgaanbieder met meerdere zorgkantoren te maken hebben …
Onderzoek
Naar aanleiding van een motie van de Tweede Kamer heeft de minister een onderzoek laten doen naar de vraag hoe de administratieve lasten rondom de zorginkoop kunnen worden verminderd. Het onderzoek is op 27 januari 2014 aan de Tweede Kamer aangeboden en draagt de hoopvolle titel ‘Op weg naar minder administratieve lasten.’ Nu moet er meteen bij worden gezegd dat het rapport een update is van eerder onderzoek uit 2011 met precies dezelfde titel en dat – alle (ongetwijfeld) goede bedoelingen ten spijt – de totale lasten sindsdien niet zijn gewijzigd. (Sterker nog, het toen net ingevoerde SIP-pen, waarmee de onderzoekers kosten dachten te besparen, dreigt nu door fraude verdachtmakingen een zachte dood te sterven.) De minister heeft op 27 januari 2014 toegezegd de in het onderzoek genoemde verbetervoorstellen te betrekken bij de besprekingen die zij zal hebben met de zorgkantoren.
Het recente rapport zet de administratieve lasten rondom de zorginkoop 2013 af tegen de Wlz die per 1 januari 2015 zou moeten ingaan. Ik vraag me trouwens sterk af of de invoeringstermijn van die wet nog reëel is, omdat het (nu al sterk bekritiseerde) wetsvoorstel nog bij de Tweede Kamer moet worden ingediend.
Verbetervoorstellen
De onderzoekers stellen enerzijds voor om het inkoopproces te uniformiseren en anderzijds om meerjarenafspraken te maken. Zorginstellingen zien niets liever: uit de rapportages van ActiZ komt dit ieder jaar naar voren en ook de VGN kwam in januari van dit jaar op precies hetzelfde idee. Kortom, het draagvlak is er bij de zorgaanbieders. Maar is het haalbaar?
AWBZ-zorg is langdurige zorg. Niemand verwacht dat cliënten steeds aan het eind van het jaar uit zorg kunnen en dat de zorgondernemer jaarlijks op 31 december zijn (langetermijn)investeringen heeft terugverdiend. Het systeem van jaarlijkse contractering sluit daarmee niet aan bij de realiteit. Bovendien, welke instelling durft met een jaarcontract grote financiële risico’s te nemen om te zorgen dat daadwerkelijke zorginnovatie nu eens echt van de grond komt? Gezien de toekomst van de AWBZ en de jaarlijkse wijzigingen in wet- en regelgeving, begrijp ik echter goed dat zorgkantoren geen meerjarenafspraken willen maken ten aanzien van het budget.
Inkoopgids
Op korte termijn lijkt mij het uniformiseren van het inkoopproces wel een goed idee. Van de huidige situatie begrijp ik namelijk weinig. Een cliënt die wordt opgenomen in een AWBZ-instelling kiest zijn zorgkantoor toch niet? Waarom hanteren Achmea, CZ, Menzis en VGZ dan allemaal eigen voorwaarden? Sinds een paar jaar publiceert ZN een zorginkoopgids. Die is echter rechtens niet bindend, maar wordt wel elk jaar dikker terwijl de ‘eigen’ inkoopdocumenten er niet dunner op worden.
Waar misschien meer bij zou moeten worden stilgestaan is dat de oorzaak van de administratieve rompslomp het huidige contracteringsproces is, dat sterke trekken vertoont van een aanbesteding met alle formaliteiten van dien. De invoering van de Wlz kan een natuurlijk moment zijn om over te stappen op een ander systeem, waarbij zorgaanbieders eindelijk (goeddeels) worden verlost van de vele stapels formulieren, verklaringen, vinkjes en op- en afslagen op het tarief. Zou dit niet een goed verbetervoorstel zijn voor de minister ten behoeve van haar overleg met de zorgkantoren?
Paul Dalhuisen
Advocaat bij Nysingh