Een deel van het verzuim wordt toegeschreven aan de soms uitdagende samenwerking tussen management en professionals op de werkvloer. Het gaat hierbij om werkafspraken, roostering, productie-eisen en capaciteit. Maar ook om hoe goedbedoeld beleid de werkvloer nooit bereikt (en vice versa). De goede bedoelingen lijken niet altijd hun vruchten af te werpen, mede door de grote afstand tussen de partijen. Begrijpen zij elkaar wel? En is er wel sprake van een duidelijke focus? Dit kan anders. Dit project beoogt deze kloof te verkleinen en een open dialoog te starten over gezond werken. Waarbij de verantwoordelijkheden van bestuur, management en zorgprofessionals helder worden.
Voorafgaand aan het project ervoer slechts 19 procent van de professionals voldoende aandacht van het topmanagement voor het voorkomen van fysieke en mentale klachten. Een opmerkelijke uitkomst die aantoont dat het cruciale gesprek over gezond werken broodnodig was.
Door de gestarte gesprekken is het bewustzijn over gezond werken significant toegenomen: 89 procent van de deelnemende professionals is zich nu beter bewust van het belang ervan. Maar niet alleen in bewustzijn zien we winst. 78 procent geeft aan zelf gezonder te zijn gaan werken. 55 procent geeft aan dit ook bij collega’s te zien.
Positieve energie
De positieve energie blijft niet alleen hangen in bewustwording; het vertaalt zich ook naar concrete intenties voor de toekomst. Een veelbelovende 69 procent van de deelnemers wil doorgaan met de gesprekken binnen het team. Terwijl 52 procent de dialoog met het topmanagement wil voortzetten. Dit geeft niet alleen aan dat de aanpak werkt, maar ook dat de betrokkenen de waarde van het voeren van ‘het goede gesprek’ erkennen en willen behouden.
Natuurlijk zijn er nog uitdagingen. Ondanks goed inhoudelijk beleid ervaren professionals een kloof tussen het beleid op papier en de dagelijkse uitvoering ervan. De focus op productie boven gezond werken blijft een struikelblok. Het recept voor succes? Inzetten op onderlinge dialoog en minder projecten tegelijkertijd. Hoewel de experimenten te kort waren voor langdurige effecten, zijn er positieve signalen te zien in bewustwording en dialoog.
Geleerde lessen
In het streven naar gezonder werken in de zorg zijn enkele essentiële lessen geleerd. De belangrijkste? Voor elk probleem is het gesprek de eerste stap richting de oplossing. Of het nu gaat om grote uitdagingen of kleine dagelijkse ergernissen, vrijwel alles is aan te pakken, maar het begint met praten.
Het is niet slechts het aangaan van een gesprek; het draait om ‘het goede gesprek’ in de zorgorganisatie. Een cruciale start hiervoor is een teampeiling (bijv. via enquête), individueel ingevuld door teamleden. De pijnpunten die leven binnen de zorgteams komen naar voren in deze enquête en hierop komt de nadruk te liggen tijdens de teamdialogen die de leidinggevende voert met het team. Deze benadering vormt het fundament voor een gezondere toekomst, waarbij het gesprek niet alleen de opener is, maar ook de leidraad voor gerichte actie en verbetering.
Drie lessen
De drie belangrijkste geleerde lessen:
- De oplossing zit in de dialoog: Het is niet noodzakelijk om voor elk probleem beleid te schrijven. In plaats daarvan kunnen oplossingen vaak gemakkelijker worden gevonden door voortdurend en op een gestructureerde manier in gesprek te blijven met medewerkers en de omvang van het aantal projecten te minderen.
- Betrek medewerkers bij oplossingsrichtingen en beleidsvorming: Initiatieven met betrekking tot gezond werken moeten niet alleen vanuit het managementteam en bestuursleden komen. Het is belangrijk om medewerkers actief te betrekken bij het identificeren van oplossingsrichtingen en bij de vorming van beleid. Hierbij moet de benadering verschuiven van top-down naar bottom-up, waarbij input vanaf de werkvloer wordt gewaardeerd.
- Houdt vol en herhaal: Het vergt moed van zorgprofessionals om ook over henzelf te praten, maar het is een investering die organisaties moeten omarmen. Volharding en herhaling zijn cruciaal om daadwerkelijk gezonder te werken en verzuim te verlagen.
Deze geleerde lessen dienen als fundament voor een gezondere toekomst in de zorg. Laten professionals, bestuurders en leidinggevenden samen blijven praten, samenwerken en streven naar een werkomgeving waar gezond werken de norm is voor iedereen die zich inzet voor de gezondheid van anderen. Om de dialogen voor elke zorgorganisatie bruikbaar te maken is er de praatplaat ‘Samen Werken aan Gezond Werken’ ontworpen. Deze praatplaat bevat een stappenplan waarin in zes stappen wordt uitgelegd hoe je op de juiste manier, van voorbereiding tot evaluatie, de dialoog aangaat.
Deze opiniebijdrage is geschreven door Irene van der Fels, onderzoeker Stichting IZZ en Ivo Zuidervaart, senior adviseur Stichting CAOP