Is de volledig online behandeling een stigma-stopper?
Jarenlang werd er een digitale revolutie in de ggz afgekondigd. Telkens kwam die er toch niet. Ondanks vele pogingen van e-healthaanbieders en zorgverzekeraars, bleef het gebruik van e-health in de geestelijke gezondheidszorg achter. Tot vorig jaar. Opeens is de ontwikkeling van online behandelen in een stroomversnelling geraakt. Waar kwam die hausse vandaan? Een reflectie vanuit een ander perspectief.
E-health is plotseling écht hot in de ggz. Tot voor kort waren het steeds dezelfde initiatieven, aanbieders en zorgverzekeraars die de digitale revolutie verkondigden. Maar nu komen er steeds nieuwe initiatieven bij, die ook door andere partijen worden omarmd. Vaak worden deze gekoppeld aan het wachttijdenprobleem in de ggz. Is het een ‘quick fix’ of is er een heuse paradigmaverschuiving aan de gang?
Online behandeling als ‘stigma-stopper’
Laten we hopen dat het een combinatie is van beide. De wachttijdenproblematiek was wellicht nodig om een adagium overboord te gooien. Het adagium van verplicht ‘blended’ (deels face-to-face, deels online) behandelen. Blended behandelen biedt zeker enkele voordelen boven alleen maar face-to-face, maar lijkt toch niet innovatief genoeg. Het vraagt nog steeds van patiënten om naar een behandellocatie te komen. En daardoor blijft een van de grote dilemma’s voor (bijna) iedere ggz-patiënt in stand: het stigma. Waar somatische aandoeningen redelijk vrij zijn van stigma, is het bespreken dat mentale problemen nog steeds ingewikkeld. Ik zie het ook in mijn vriendenkring. Vrienden treden soms pas als ze al maanden in therapie zijn ermee naar buiten. En meestal liepen ze al tijden met hun ziel onder de arm voordat ze überhaupt naar de huisarts gingen.
Bij navraag komt dat door de combinatie van het stigma (‘ik moet het zelf op kunnen lossen’) en praktische zaken, zoals onder kantoortijd reizen naar een behandellocatie. Dit alles nog los van de angst herkend te worden in de wachtkamer. En juist die problemen worden ondervangen met volledig online behandelen. Beeldbellen met een behandelaar vanuit je eigen huis. Geen reistijd, flexibele contactmomenten én de winst van tussentijds aan de slag met huiswerkopdrachten. Tel daarbij op dat je thuis in plaats van in een onpersoonlijke behandelkamer, je verhaal kunt doen.
Dit werkt zeker niet voor de meest complexe gevallen, maar voor veel patiënten in de basisggz en poliklinische specialistische ggz biedt volledig digitaal behandelen een uitkomst. In ieder geval voor meer patiënten dan men (tot voor kort) dacht.
Is digitaal dan oprecht ideaal?
Ja en nee. Volledig digitaal behandelen mag niet ten onder gaan aan het eigen succes. Als de observatie dat het echt een goede ‘stigma stopper’ is, waar blijkt, komt er mogelijk een grote stroom nieuwe zorgvragers los. Immers, slechts een smaldeel van de mensen met psychische problemen in Nederland ontvangt ook daadwerkelijk professionele hulp.
Nu digitaal behandelen lijkt aan te slaan, is het zaak om het momentum te gebruiken en door te blijven ontwikkelen. Juist ook op meer preventief ingestoken digitaal aanbod. Het fijne is dat daar al veel (evidence based!) aanbod voor bestaat. Een koppeling tussen POH-GGZ, preventief online aanbod en online behandeling is nodig om niet van het ene probleem in het andere te komen. Hopelijk worden VIPP ggz gelden en innovatiegelden besteed aan die integratie. Alleen zo kunnen de wachttijden én het stigma worden verlaagd!