Het regeerakkoord van PvdA en VVD is deze week gepubliceerd. De inkomensafhankelijke zorgpremie heeft al veel stof doen opwaaien. Deels snap ik dat: veel mensen gaan immers meer betalen. Dat is niet leuk.
Bij GroenLinks komen dan ook veel vragen binnen wat wij hiervan vinden. GroenLinks is ook voor een inkomensafhankelijke zorgpremie. Maar dan wel een waarbij de echt rijke mensen meer betalen. Nu maakt het qua zorgpremie niet uit of je 70.000 euro of 700.000 euro verdient, terwijl de verlaging van de inkomstenbelasting meer in je voordeel is naarmate je meer verdient. Ik vind dan ook dat we van de echte dikverdieners meer mogen vragen. Dan zou je de inkomensgroepen daaronder tegemoet kunnen komen. Dat zou pas echt eerlijk delen zijn.
Maar als zorgwoordvoerder vind ik de zorgpremie niet het meest in het oog springende punt van de zorgparagraaf. Er staan zaken die mijns inziens veel meer aandacht verdienen. Wat te denken van wat er (niet) in het akkoord staat over het pgb, het VN-verdrag, de regelingen die chronisch zieken en gehandicapten ondersteunen en de huishoudelijke zorg. Het gaat hier om maatregelen die bij elkaar veel geld op moeten leveren, maar waarvan de uitwerking op mensen nog niet duidelijk van is.
Compliment
Laat ik beginnen met een compliment. Gemeenten blijven verplicht om de zorg waar zij voor verantwoordelijk zijn via een pgb aan te bieden. Dat staat weliswaar niet in het regeerakkoord, maar heeft PvdA-kamerlid Otwin van Dijk aan Per Saldo laten weten. GroenLinks heeft hier bij de behandeling het wetsvoorstel over de overheveling van begeleiding van AWBZ naar WMO een voorstel voor ingediend. Ook hebben diverse gemeenteraadsfracties van GroenLinks moties hierover ingediend. Het is fijn dat de PvdA hier nu al duidelijkheid over schept. Die toezegging staat dus genoteerd. Chapeau. Wel vrees ik dat, als het zo is dat iets gelijk blijft als er niks over in het regeerakkoord staat, dat de pgb-grens voor begeleiding onder de 10 uur blijft staan. U zult begrijpen dat GroenLinks dit bij de begroting VWS opgelost wil zien: wij willen het voor elke zorgvraag mogelijk maken dat deze in de vorm van een pgb kan worden georganiseerd.
“Mensen die het echt nodig hebben”
Maar andere zaken zijn ronduit slecht. Zo hebben we met staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten veel discussies gehad over wie welke zorg nodig had. De frase ‘mensen die het echt nodig hebben’ kwam veelvuldig voorbij. Een vreemde zaak: iedereen die een beroep op zorg doet, heeft immers een indicatie die bewijst dat de zorg echt nodig is. De suggestie van aanstellerij of fraude wordt gewekt zonder dat deze waar gemaakt wordt. Dat deed de vorige staatssecretaris en gaat het kabinet van PvdA en VVD blijkbaar voortzetten.
Huishoudelijke zorg
Op zichzelf is het niet zo raar om van mensen met een hoger inkomen meer te vragen. Ik zou me dus best kunnen voorstellen dat in de WMO eventueel de mogelijkheid aan gemeenten wordt gegeven om van mensen met een hoger inkomen een hogere bijdrage te vragen. Maar dat is nog iets anders dan zorg ontzeggen aan mensen, puur vanwege inkomen. Dat is wat dit kabinet doet met het schrappen van de functie begeleiding en het voor drie kwart afschaffen van het budget voor huishoudelijke zorg. Huishoudelijke zorg is iets anders dan een hulp in de huishouding. Een grotere bijdrage vragen kan dan van mensen met een hoger inkomen, maar gegeven het feit dat veel cliënten al een lager inkomen hebben, gaat dit niet leiden tot een enorme kostenbesparing. Er zullen dus zeker veel mensen zorg verliezen die ze hard nodig hebben. Neem nou de gemeente Nijmegen, waar 65% van de mensen die huishoudelijke zorg krijgt qua inkomen ‘binnen het kader van het minimabeleid valt’. Dan kan je geen mensen uitsluiten op basis van inkomen en zal het erop uitdraaien dat mensen hun zorg kwijt raken.
Ondertussen komen duizenden thuiszorgmedewerkers op straat te staan. Diederik Samsom twittert vrolijk dat ervoor gezorgd gaat worden dat mensen aangenomen worden, maar los van het feit dat dit niet in het akkoord staat: wie gaat dan doen? Thuiszorgorganisaties die in tegenstelling tot de verpleeghuissector geen extra geld gekregen hebben het vorige kabinet? Gemeenten die een flink aantal taken voor minder geld over de schutting gegooid krijgen? GroenLinks vreest dat met deze maatregelen mensen juist de instellingszorg ingejaagd worden in plaats van aangemoedigd om langer thuis te wonen. Het zinnetje in het regeerakkoord dat er van medewerkers in de zorg ook een bijdrage zal worden gevraagd, doet vrezen voor een nullijn.
Eigen bijdrage tweedelijns ggz
Geen goed woord had de PvdA over voor het gedeeltelijk terugdraaien van de eigen bijdrage tweedelijns ggz in het Lenteakkoord. Als GroenLinks waren we blij het in ieder geval nu voor de lagere inkomens geregeld te hebben, maar dit ging voor met name de PvdA niet ver genoeg. Die verweet ons dat niet de hele bijdrage meteen van tafel geveegd was. Trots werd in het Herfstakkoord het laatste stuk van tafel geveegd. Om vervolgens in het regeerakkoord weer terug te komen als een procentuele eigen bijdrage. GGZ cliënten zijn blij gemaakt met een dode mus.
Wtcg
Het kabinet voegt een aantal inkomensondersteunende maatregelen voor chronisch zieken en mensen met een beperking samen. Prima: veel mensen weten door de veelheid aan regelingen niet meer wat op hun van toepassing is en de huidige Wet Tegemoetkoming Chronisch Zieken en Gehandicapten is een bureaucratisch gedrocht. Volgens het regeerakkoord komt er daarmee 750 miljoen beschikbaar. Dat klinkt goed, totdat je de CPB-doorrekening erbij pakt. Voor de oorspronkelijke regelingen was in totaal 1,5 miljard beschikbaar. Deze samenvoeging is dus meer dan een halvering van het oorspronkelijke budget. Ook hier zijn dus chronisch zieken en gehandicapten de verliezers. En waarom toch dat zuinige zinnetje over dat Nederland het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking zal ratificeren “onder voorwaarde dat hieruit voortvloeiende verplichtingen geleidelijk te uitvoer kunnen worden gebracht”? Mensen met een beperking worden gezien als kostenpost en er wordt voorbij gegaan aan de maatschappelijke en financiële bijdrage die zij kunnen leveren als ze tot participeren in staat gesteld worden!
Kortom, de discussie over de zorgpremie is slechts het topje van de ijsberg. Het akkoord dat PvdA en VVD is lang, bevat enkele goede zaken, maar veel is multi-interpretabel of gewoon slecht. GroenLinks zal alles langs het verkiezingsprogramma leggen en met voorstellen tot verbetering komen. Besparen in de zorg kan best, maar dan niet ten koste van de mensen die zorg nodig hebben of die werken in de zorg.
Linda Voortman
Tweede Kamerlid GroenLinks