Het is allereerst belangrijk te weten hoe de problemen ontstaan. Bij mondverzorging thuis spelen vergeetachtigheid, maar ook fysieke beperkingen een rol. Bedenk bijvoorbeeld hoe lastig het is je tanden te poetsen als je dat niet meer staand voor de wastafel kunt doen. Of dat je niet goed kunt zien of je tanden of gebitsprothese schoon zijn. Ook de nadelige bijwerking van veel medicatie op de mondgezondheid mag niet onderschat worden. Zo ontstaan bijna ongemerkt mondproblemen.
Ongemakkelijk
Mantelzorgers en professionele zorgverleners constateren doorgaans snel wanneer het schoonhouden van het huis, de kleding en de persoonlijke hygiëne meer aandacht verdienen. Aan dat lijstje zou aandacht voor de mond mogen worden toegevoegd. Het voelt soms ongemakkelijk om te praten over slechte adem, pijn of problemen in de mond. Het voelt als een drempel om in de mond van vader of moeder te kijken. Maar gezien het belang ervan is extra aandacht echt een noodzaak. Aandacht voor de mond is geen betutteling, maar juist zorgzaamheid.
Niet onschuldig
Want mondproblemen zijn niet onschuldig. Ontstekingen in de mond kunnen ook effect hebben op de algehele gezondheid. Een goed voorbeeld daarvan is de invloed van een ontsteking op de bloedsuikerspiegel bij diabetespatiënten.
Kwaliteit van leven
Maar het draait ook om kwaliteit van leven. Geniet je nog van eten en drinken bij pijn in de mond? Durf je nog samen met anderen te eten wanneer je niet goed kunt kauwen? Wie knuffelt oma of opa bij een nare mondgeur?
Preventie
De focus bij kwetsbare ouderen ligt zo sterk op zorg, dat we preventie vergeten. Dit geldt zeker bij mondzorg. Pas als de problemen te groot zijn geworden om nog te kunnen functioneren, trekt er iemand aan de bel. Er is dan een uitgebreide behandeling nodig, wat voor de oudere patiënt een grote belasting betekent. Dat zouden we zo graag voorkomen!
Kunstgebit
De cijfers liegen er niet om. Het aantal 70- en 80-plussers neemt tot 2040 toe. Van de patiënten die worden opgenomen in een verpleeghuis met een eigen gebit, blijkt voor 1 op de 5 de stap naar een volledige gebitsprothese (kunstgebit) onvermijdelijk. Bij nog eens 31 procent is een uitgebreide tandheelkundige behandeling nodig. Aandacht voor de mond blijft ook bij een gebitsprothese belangrijk. Gebitsprotheses en de mond vragen dagelijkse verzorging en regelmatige controles om de pasvorm van de gebitsprotheses en de mondgezondheid op peil te houden. Ook hierbij geldt: voorkomen is beter dan genezen.
Dit jaar is de stichting De Mond Niet Vergeten! gestart met het agenderen van het onderwerp bij ouderen en mantelzorgers. Een mooi startpunt om mondzorg meer te borgen in de dagelijkse verzorging van kwetsbare ouderen.
dr. Claar Wierink
Tandarts-geriatrie, werkzaam bij MondVitaal en sectie Orale Geneeskunde van ACTA