Tijd om na te denken was er gedurende de hectiek bijna niet, deze crisis heeft ons allen overvallen. Juist nu de rust lijkt terug te keren en de reguliere zorg weer langzaamaan opstart moeten we ons druk maken over de lange termijn. Wat leren we van de gigantische transformatie die ziekenhuizen hebben ondergaan. De ziekenhuissector staat voor drie grote uitdagingen.
Werkloze specialisten weer aan de (inhaal)slag
In de afgelopen vijf weken verwezen huisartsen 360.000 patiënten minder naar ziekenhuizen. Daarnaast wachten 300.000 patiënten op vervolgbehandeling in het ziekenhuis. Het ministerie van VWS heeft de NZa opdracht gegeven om de regie te voeren over gefaseerde opstart van zorg. Met alle betrokkenen hebben zij een urgentielijst met diagnosen opgesteld. Deze lijst kan ziekenhuizen helpen met het stellen van de prioriteiten bij het opstarten van de reguliere zorg.
De specialisten die tijdens de coronacrisis ‘werkloos’ thuis zaten, krijgen het de komende tijd extra druk met het behandelen van patiënten die op de wachtlijst staan. Daarnaast met patiënten die niet in beeld zijn door uitgebleven verwijzingen. Er blijft onbalans tussen de beschikbare capaciteit en de uitgestelde, opgelopen en onzichtbaar gebleven zorgvraag. Capaciteit- en wachtrijmanagement in de zorg staan in de kinderschoenen. Bepalen wat de medische en financiële gevolgen zijn van het prioriteren van patiënten is ethisch gezienf misschien wel de grootste uitdaging.
Door procesoptimalisatie efficiënter werken
Tijdens de crisis is ook in de zorg zo veel mogelijk vanuit huis gewerkt. Administratieve afdelingen maar ook delen van de primaire zorg werkten vanuit huis via online faciliteiten. En eigenlijk ging dat best prima, soms zelfs sneller. Veel veranderingen en procesoptimalisaties bleken in crisistijd opeens wel mogelijk.
De crisis heeft veel zorg en geld gekost, maar leverde ook inzicht in waar zorg en geld bespaard kan worden. Onnodige behandelingen, overhead, administratieve processen: digitaliseer en outsource het en bespaar op gebouw- en personeelskosten. ‘Kom beter uit de crisis dan we erin gingen’: besteed het geld aan zinnige zorg.
Intelligente voorbereiding op de volgende uitbraak
Volgens experts is het niet ondenkbaar dat er na de zomerperiode een nieuwe uitbraak van het virus komt. Grote ziekenhuizen hebben aparte bouwdelen ingericht als IC. Kleine ziekenhuizen gebruiken daarvoor de verkoeverafdeling. Dit verschil vraagt om een regionale aanpak en niet ‘ieder voor zich’. Ziekenhuizen werkten in de crisis nauw samen in de ROAZ regio’s. Bij het afschalen en het in standhouden van voldoende capaciteit bij een opleving van het virus is dezelfde samenwerking noodzakelijk.
Zorgverzekeraars hebben afspraken gemaakt met de ziekenhuizen. Dat geeft lucht en ruimte om lessen te trekken uit de crisis. Zoals meer technologische toepassingen en zorg op afstand, outsourcen van bedrijfsonderdelen en versneld werken aan het implementeren van zinnige zorg en gepast gebruik.
Jaap Stam en Itske Lindhout
Strategisch adviseur en programmadirecteur bij Cure4