E-health biedt hoogstens tools die – mits goed werkend en inpasbaar – kunnen bijdragen om zorgprocessen beter, efficiënter of veiliger te maken.
Op 8 november presenteren wij de zesde eHealth-monitor die, zoals gebruikelijk door de minister wordt aangeboden aan de Tweede Kamer. De monitor wordt ongetwijfeld meegenomen in de discussies in de Tweede Kamer dit najaar over digitalisering van de zorg. Minister Bruins heeft op 15 oktober jongstleden aangekondigd met een brief te komen over zijn ambities op het gebied van informatie-uitwisseling, digitale infrastructuur, standaarden en interoperabiliteit. Naar aanleiding van moties die in juni 2018 zijn aangenomen, geeft hij in die brief ook aan in te gaan op instrumenten om meer regie en versnelling te realiseren.
Verschillende snelheden
De zesde eHealth-monitor hebben we als titel ‘E-health in verschillende snelheden’ meegegeven. Want het glas is zowel halfvol, als halfleeg. Over het algemeen kunnen we positief zijn. De Nederlandse zorg is – meer dan in andere landen – gedigitaliseerd en er gebeurt in Nederland relatief veel op het gebied van e-health. Soms vinden we digitalisering zelfs zo gewoon dat we het inmiddels geen e-health meer noemen. Niet voor niets gaven we eerdere eHealth-monitors de titel ‘Verder dan je denkt’ (2013) en ‘Tussen vonk en vlam’ (2015) mee.
Maar, het is ook waar dat een aantal e-health toepassingen nog niet breed wordt gebruikt. Patiëntportalen bieden meer mogelijkheden aan patiënten om regie te kunnen nemen in hun zorgproces, maar daarentegen staat de eigen regie van patiënten in het reguliere zorgproces nog in de kinderschoenen. Het digitaliseren van zorgprocessen kan het overschrijven – en dus de registratielast – terugdringen, maar in de praktijk ervaren zorgprofessionals juist meer registratielast. E-health blijkt geen haarlemmerolie voor verbetering van de zorg. E-health biedt hoogstens tools die – mits goed werkend en inpasbaar – kunnen bijdragen om zorgprocessen beter, efficiënter of veiliger te maken.
Medicatieoverzicht
Positief is de consistente toename van het gebruik van e-health binnen het professionele domein die we ook dit jaar meten. Er worden steeds meer elektronische patiëntendossiers in ziekenhuizen gebruikt – huisartsen werken in Nederland al langer papierloos – en er wordt ook steeds meer informatie elektronisch uitgewisseld. En die ontwikkeling gaat nog door. Dat is hard nodig. Ook zorggebruikers vinden het steeds gewoner om informatie over hun gezondheid op internet op te zoeken. De app thuisarts.nl – een initiatief van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) samen met de Federatie Medisch Specialisten, Patiëntenfederatie Nederland en het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ – is zo’n toepassing die breed wordt gebruikt en daadwerkelijk heeft geleid tot minder bezoeken aan de huisarts.
Echter, daar waar effectief gebruik van e-health om aanpassing vraagt van verschillende sectoren, zorgprofessionals, leveranciers en patiënten, gaat de opschaling van e-health langzamer en wordt versnelling gevraagd. Bijvoorbeeld: zowel zorggebruikers als zorgverleners vinden het erg belangrijk om goede en volledige informatie te krijgen over de medicatie die wordt gebruikt en over overgevoeligheden. Toch blijft onvoldoende informatie-uitwisseling op het gebied van medicatie – en dus het ontbreken van een actueel medicatieoverzicht – een belangrijk knelpunt. Bij voorschrijven, leveren, toedienen en monitoren van medicatie zijn zoveel verschillende spelers betrokken dat het niet lukt om die informatieketen goed voor elkaar te krijgen.
Arbeidsmarkt
Het is hard gegaan, de kanteling in de arbeidsmarkt: ziekenhuizen moeten afdelingen sluiten, omdat ze onvoldoende gekwalificeerd personeel kunnen vinden om verantwoorde zorg te kunnen leveren. Ook in de ouderenzorg zijn goede medewerkers vaak lastig te vinden. Een urgente kwestie, die we niet gaan oplossen door meer mensen op te leiden of te zorgen dat minder mensen uitstromen. In de nieuwste eHealth-monitor zien we een toename bij de toepassing van toezichthoudende technieken. Gaat de spanning op de arbeidsmarkt zorgen voor nieuwe eHealth toepassingen?