Halverwege mei ben ik begonnen als voorzitter CNV Zorg en Welzijn. Inmiddels heb ik er ruim honderd dagen opzitten. Honderd dagen gevuld met (bestuurlijk) overleg, werkbezoeken en het lezen van een eindeloze stroom aan hoofdlijnenakkoorden, kamerbrieven, actieprogramma’s, begrotingen en visiedocumenten. Nu een mooi moment om wat eerste ervaringen en beelden te delen.
De sector zorg en welzijn staat voor grote uitdagingen. Neem het tekort aan personeel, stijgende zorgkosten, toenemende werkdruk en ziekteverzuim. Met programma’s en subsidies wordt er vanuit Den Haag geprobeerd de goede kant op te sturen. Er komt geld voor extra personeel en voor scholing. Er wordt een programma opgetuigd om regeldruk tegen te gaan.
Voor zo’n beetje elke sector is een plan beschikbaar om de grootste problemen aan te pakken: van wachtlijsten in de jeugdzorg tot maatwerk voor thuiswonenden in de gehandicaptenzorg. Beleidsmakers, bestuurders, campagnebureaus en journalisten zijn er maar druk mee. Er is maar één groep die nog maar weinig merkt van alle inspanningen: de medewerkers in de zorg.
Logica
Het gat tussen beleid en praktijk is groot. De inspanningen aan de verschillende overlegtafels zijn hard nodig en vol goede bedoelingen, maar één fundamentele vraag wordt vaak overgeslagen: hoe gaan we professionals structureel betrekken bij het vormgeven en monitoren van de plannen?
Hoogleraar publiek management Mirko Noordegraaf stelt dat je problemen in de publieke sector vanuit een aantal ‘logica’s’ kunt bekijken. De politieke logica: gericht op strijd, tegengestelde belangen en verdeling van middelen. De prestatielogica: gericht op doelen, verantwoorden en monitoring. Én de professionele logica: gericht op kennis, leren en autonomie. Die laatste vergeten we nogal eens bij het opstellen en uitvoeren van beleid.
Op basis van deze eerste honderd dagen zie ik medewerkers in de sector zorg en welzijn die voor iedereen zorgen behalve voor zichzelf. Die met complexere zorgvragen, meer regeldruk en toenemende mantelzorgtaken te maken krijgen. Waar te veel onbekendheid is over waar je recht op hebt. Waar de denkkracht van medewerkers onvoldoende wordt benut om beleid en praktijk vorm te geven, of het nou in teams, organisaties of regio’s is. Die te weinig erkend worden voor wie ze zijn en wat ze kunnen.
Luisteren
Mijn opdracht is helder. Ik ga beginnen met te leren van de medewerkers in de sector zorg en welzijn. Van hun betrokkenheid, aandacht, vermogen om te luisteren. Om vervolgens samen te kunnen werken aan een gezonde arbeidsmarkt waar medewerkers zelf de regie voeren over hun loopbaan en arbeidsvoorwaarden. Want de echte langdurige oplossingen komen niet uit Den Haag, die liggen voor het grijpen op de werkvloer. We moeten ze alleen wel zien en oppakken.