Je hoort vaak dat de media alleen geïnteresseerd zijn in slecht nieuws. En hoewel dat me dat iets te ver gaat, bekruipt me soms ook zo’n gevoel als ik de berichtgeving over zorg en welzijn lees. Maar al te vaak zijn het personeelstekort en het grote verloop hét gespreksonderwerp.
Met pakkende koppen als “de sector is zelf ziek” als resultaat. Begrijp me goed, er is echt wat aan de hand met de arbeidsmarkt. Er zijn al tekorten en er dreigen nog grotere te ontstaan als we niets doen. Maar gelukkig zijn heel veel partijen en organisaties in actie gekomen. De eerste positieve trends zien we nu. Het is nog niet genoeg, maar het is een positieve en hoopvolle beweging de goede kant op
Actieplan
Nu is een op de zeven mensen in Nederland werkzaam in de zorg, en dat zouden er in 2040 een op de vier moeten worden als we zo doorgaan. Gelukkig is er niemand die daar de ogen voor sluit. Niet voor niets heeft het ministerie van VWS het actieplan ‘Werken in de zorg’ in het leven geroepen, om te investeren in meer zorgpersoneel, beter opleiden en anders werken om zo te zorgen dat er in 2022 voldoende medewerkers zijn in zorg en welzijn. De werkdruk is hoog, en neemt volgens cijfers van het CBS nog toe. Het is duidelijk dat daar wat aan gedaan moet worden.
Tweestrijd
De realiteit is dat de huidige situatie een soort tweestrijd is. De ene kant roept hoe groot de tekorten wel niet zijn, en de andere kant wil vooral laten weten wat er allemaal al gedaan wordt om de tekorten te verminderen. Beide partijen hebben het in principe bij het rechte eind. Dat is terug te zien in de berichtgeving. In maart 2018 berichtte het UWV dat er in de komende vier jaar een tekort van zo’n 100.000 medewerkers werd verwacht. Maar in mei 2019 kwam VWS met de prognose dat het dreigende tekort in 2022 ‘slechts’ 80.000 zou zijn. Vervolgens ging de discussie vooral over de cijfers en werd door veel partijen met name benadrukt hoe negatief de werkelijkheid is.
Realiteit
Maar wat is dan precies die realiteit? De realiteit is dat het aantal werknemers in zorg en welzijn in het eerste kwartaal van 2019 met 83.000 is gestegen ten opzichte van het laatste kwartaal in 2016. De grootste groei, zowel procentueel als in aantallen, zit bij de groep medewerkers die jonger zijn dan 35 jaar. Dat is goed nieuws, omdat dat ook de groep is waar we graag in willen investeren. Jonge medewerkers die een duurzame loopbaan in zorg en welzijn voor zich hebben.
Daarnaast zien we al sinds 2016 dat, na een driejarige dip, het aantal medewerkers dat instroomt in zorg en welzijn hoger is dan het aantal mensen dat uitstroomt. Verder is de instroom in het mbo in het schooljaar 2018/2019 met 27 procent toegenomen ten opzichte van 2015/2016. In het hbo zien we ten opzichte van 2015/2016 ook een stijgende lijn, namelijk een groei van 15 procent
Dalend ziekteverzuim
De meest recente cijfers laten bovendien een dalend ziekteverzuim zien in het eerste kwartaal van 2019, ten opzichte van het eerste kwartaal van 2018. Wat daar wellicht mee samenhangt, is dat bijna 80 procent van de werknemers in zorg en welzijn tevreden tot zeer tevreden is met hun werk, het inhoudelijk leuk vindt en de sfeer op hun afdeling als plezierig omschrijft.
Positieve trend
Een conclusie die ik wel aandurf: er is wel degelijk een positieve trend gaande in de sector. De acties uit het actieplan ‘Werken in de zorg’, de publiekscampagne ‘Ik Zorg’ en andere acties die op regionaal en landelijk niveau plaatsvinden, werpen hun vruchten af. Belangrijk is dat we dat in het achterhoofd houden en deze nuance ook aanbrengen in discussies over de arbeidsmarkt in onze sector.
Ja, er is een tekort en ja, dat tekort is flink. Maar de stijgende lijn die we de afgelopen jaren hebben ingezet, biedt absoluut perspectief. De werkelijkheid is dat er vandaag de dag tekorten zijn én dat er positieve ontwikkelingen zijn om daar wat aan te doen. Als we deze ontwikkeling met z’n allen volhouden, kan het haast niet anders dan dat we over een tijdje ook dat aantal van dreigende tekorten naar beneden kunnen bijstellen. Positief nieuws dus. Welke journalist neemt de uitdaging aan?